[Hay tôi đã sống sai?]
Thuở Trung học, ấn phẩm về Do Thái tràn ngập thị trường, tôi mua hay mượn về, đọc mê mẩn. Thích nhất là mấy mục nó hơi giống Cham. 4 thứ giống:
Hai dân tộc cùng luân lạc, Tôn giáo không cho ai vào đạo của mình, chỉ có con của mẹ mới là đứa con Do Thái, và tinh thần người nữ khá giống Muk Thruh Palei.
Kể rằng, vợ chồng Do Thái cùng Cử nhân, người vợ sẵn sàng “hi sinh” ở nhà để dạy dỗ con cái, còn ông chồng bôn ba kiếm tiền nuôi gia đình. Rất sòng phẳng, và họ thành công lớn!
Cham thế nào?
‘Likei bơng mưthuh, kamei bơng mưnưk’: “Đàn ông cho chiến đấu, đàn bà cho sinh nở”. Nghĩa là, người nữ quán xuyến gia đình, từ bếp núc, nội trợ cho đến giáo dục con cái. Còn người nam xông pha ngoài xã hội, gánh vác chuyện cộng đồng.
Tôi sống triết lí Cham, đã làm y hệt.
Về công cuộc xã hội của tôi, từ sáng tác đến nghiên cứu, từ diễn thuyết đến lên tiếng cho cộng đồng… tôi gánh vác đủ đầy. Còn việc gia đình, thuở hàn vi, tôi cũng phải nai lưng để cùng Hani lo cơm áo gạo tiền, là điều không thể tránh ở thời buổi ấy của đất nước.
Đến 2002 khi đã “đại gia”, tôi bàn với Hani bớt lam lũ đi, mà làm hàng đẹp, cao cấp và hiệu quả, còn lại lo GIÁO DỤC con cái.
Từ “ngoài xã hội”, nếu có ghé mắt vào dạy dỗ, tôi cũng chỉ phân tích đúng sai, lợi hại, còn con cháu họ có nghe hay không tùy. Riêng người mẹ, mang trách nhiệm gần gũi để cảm hóa con.
Hani [không chỉ Hani] chưa thuộc triết lí Cham, cứ lo làm. Kẹt là vậy.
Kết. Chế độ Gia đình mẫu hệ Cham không sai, sai ở chỗ đôi lứa không cùng cấp độ hay tần số tư duy, từ đó hoạt động tréo ngoe, và nhất là nhiều bà mẹ Cham chưa thuộc lòng giáo huấn Muk Thruh Palei.
Bao giờ người nữ Cham được một phần Do Thái?
P.S.
Năm 2022, tôi in 300 bản thi phẩm Muk Thruh Palei khổ nhỏ, phân phối cho các palei Cham, không biết trong trăm nàng ấy, có ai đón được thông điệp của Bà?
Thật mới mẻ!