Hani-34. SAO GỌI LÀ TRIỀU ĐẠI?

Có 2 dụng ngữ bạn văn tặng tôi. Thấy nó hay và trúng quá, tôi vài lần mượn xài lại. “Inrasara tự nghiên cứu mình” là của Phó GS-TS Phạm Quang Trung. Chuẩn luôn, chẳng những nghiên cứu, tôi còn mổ xẻ mình, ngày qua ngày.

Còn “triều đại” là của bạn thơ trẻ Kiều Dung: “Triều đại Inrasara sắp sụp đổ rồi”! Như bói, bởi ngay sau đó tôi có bài: “Một triều đại sắp sụp đổ chăng?!” – 2015.

Chữ “triều đại” tưởng giỡn mà hóa… thiệt. Triều đại ấy dựng trên 10 khu vực, cái nào cũng nên cơm nên cháo. Xin được tuần tự:

[1] Sáng tác

9 tập thơ: tiếng Cham, Việt và Anh cùng 4 tác phẩm văn xuôi, đoạt 9 giải thưởng nhỏ, lớn từ trong đến ngoài nước.

[2] Nghiên cứu

12 tác phẩm về văn học, ngôn ngữ, minh triết Cham và khác: mang về 5 giải thưởng. 

[3] Phê bình

7 tác phẩm: 4 giải thưởng.

[4] Dịch thuật

4+2 tác phẩm và hơn 10 ấn phẩm: 1 giải thưởng. Chưa kể Kinh Thánh và Agal, Danak Cham cổ có mặt hơn 300 năm, chưa được Cộng đồng Cham tặng thưởng. 

[5] Báo chí

1.300 bài báo, tiểu luận về nhiều chủ đề, từ văn học đến nghiên cứu, từ xã hội đến môi trường… đăng nhiều báo, tạp chí, website lớn trong và ngoài nước: 1 giải thưởng 

[6] Diễn thuyết

Đại học, các trường chuyên Văn – Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh, thành.

Tại các tổ chức phi chính phủ, như: Sàn Art, Distant Horizons, Heritage Space. Sứ quán và Đại học nước ngoài: Nhật, Đài Loan, Thái Lan, Thụy Sĩ, Ấn Độ…

[7] Tổ chức sự kiện

Chủ trì Bàn tròn Văn chương của Hội Nhà văn Việt Nam, chủ trì Cà-phê thứ Bảy Văn học – Trung Nguyên.

Sáng lập và chủ biên 15+6 kì đặc san Tagalau cho cộng đồng Cham.

Tổ chức Ra mắt sách cho nhà thơ, nhà văn Việt Nam.

Kênh Youtube Inrasara-TV, 81 videos với 2 chủ đề lớn: Ban Biên soạn sách chữ Chăm và Trường Trung hoc Pô-Klong.

Website Inrasara.com: 21 năm, 7 buổi Hội nghị chiếu dài, Tuần lễ Âm nhạc dân gian Cham.

[8] Hoạt động xã hội

Dạy tiếng Cham: lớp Hè 1975 ở Chakleng, ở Phan Rang, Đại học, và…

Lên tiếng vấn đề cộng đồng: hơn 30 sự kiên lớn nhỏ đa phần hiệu quả, lớn có: Dự án Nhà máy Điện hạt nhân, vụ xâm phạm Ghur Raneh.

Cố vấn các vấn đề Cham cho Hội đồng Anh và… 

[9] Kinh doanh

Cùng Hani thành lập Cty Thổ cẩm DTTS đầu tiên và duy nhất ở Việt Nam, đại diện cho Việt Nam đi triển lãm tại các nước phát triển, trong đó Cty làm 5 cuộc cải cách lớn.

Quảng bá thổ cẩm khắp tỉnh thành Việt Nam và nước ngoài, qua đó làm tiếng tăm CHAM vang rộng, xa hơn…

[10] Cơ sở cho tương lai

Giúp Jaka lập Phòng Khánh tiết tại Sài Gòn, với không gian 10x5m, làm nơi người yêu tri thức Cham và Việt họp mặt trao đổi.

Cùng Hani dựng Nhà Trưng bày Văn hóa Cham INRA tại Chakleng, ở đó có Tủ sách Cộng đồng với vạn đầu sách, báo các loại.

“Triều đại” đó thu về: Hàng trăm bài báo, phỏng vấn, 18 luận văn, luận án thạc sĩ, tiến sĩ về chữ nghĩa tôi & 27 phim về Inrasara. Hani cũng giành được non nửa con số ấy. Cạnh đó, tôi còn có 47 bản thảo về văn chương, nghiên cứu, dịch thuật… đã hoàn chỉnh.

Cuối cùng ở cuối đời là: Hành trình Đi tìm sinh lộ cho Cham Ahiêr-Awal, tiểu thuyết trường thiên Giấc mơ lạc loài, và Triết học Cham.

Nhớ, tôi “khởi đầu từ bàn chân trần trắng, từ con số không/ bắt đầu từ con số âm – có lẽ” [trường ca “Quê hương”, 1982]. Nghĩa là đủ bộ: Kinh tế, Văn hóa & “Chánh trị” [quyền lực mềm]. Chẳng là “triều đại” còn kêu bằng gì!

Nhưng rồi tất cả chịu yểu mệnh. Hiện tôi đóng vai ông vua không ngai!