Đây không là ý của tôi, mà từ kho trời chung, tôi lọc ra làm hệ quy chiếu qua trải nghiệm của tôi, cả chuyện tôi biết.

[1] Bạn thích gì?

Nghĩ mình thích văn chương mà “cầm cuốn sách khó hơn cầm li bia”, suốt ngày bù khú bạn bè, giấc mơ bạn tiêu đời là cái chắc. Bạn muốn giàu, nhưng cả đời vạch kế hoạch lớn nhỏ cho người khác… làm, cũng không khác.

Tôi biết khối bạn Cham mang cao vọng hổng chân như thế.

Đoản tho kỉ niệm ngày sinh 67:

“Sinh nhật cây xương rồng

có ngọn gió nồm reo đồi trọc

có loài côn trùng đùa bãi cát

có tháp Chàm giữa nắng đơn ca”

Tạm kê 5 điều tôi học được từ Chủ nghĩa Khắc kỉ. Học, về những gì tôi đã có. Nói như sách Đại học: “Minh minh đức”, nghĩa là Triết học này làm sáng cái đức sáng trong tôi.

[1] Rời khỏi vùng an toàn

Chỉ rời khỏi vùng an toàn, ta mới nói đến sáng tạo.

Đây chính là ngón ruột của tôi. Tuổi niên thiếu, tôi đã lang thang qua khắp làng Cham Ninh Thuận. Nhập cuộc văn chương chữ nghĩa, tôi đi từ nghiên cứu đến thơ, từ tiểu thuyết sang phê bình, từ diễn thuyết đến tổ chức sự kiện. Thơ, tôi phiêu lưu qua các hệ mĩ học: Lãng mạn hậu thời, hiện đại, hậu hiện đại, tân hình thức…

Đây là câu hỏi tôi thường xuyên gặp phải, từ các bạn sinh viên mới ra trường. Tôi nói, nếu bạn có ước mơ lớn, đừng làm thuê, mà hãy khởi nghiệp. Bắt đầu ngay “từ con số không, từ con số âm – có lẽ” [Tháp nắng-1982]!

Làm thuê, dù thấp cấp như thợ may hay trung cấp như nhân viên công sở, bạn chỉ có thể ổn định, đủ ăn chớ khó mà đổi đời được.

Tôi lấy ví dụ từ thực tiễn Cham.