Nghĩ-14. “Hành trình viết của tôi là hành trình phá hủy ‘bản sắc tôi’”.

(Inrasara.com, 1-9-2016).

Con người là một văn bản. Trước khi ra đời, hắn được viết bởi gien cha mẹ. Sau đó hắn được tô vẽ bởi môi trường tự nhiên nơi hắn sinh ra, môi trường xã hội quê nhà hắn sống. Tiếp đến hắn được làm đậm bởi thầy cô và nền giáo dục hắn thụ hưởng, ý thức hệ tôn giáo và chính trị của đất nước hắn, những cuốn sách hắn đọc, vân vân. Không thể thoát!

Nhà văn là một văn bản. Vướng kẹt, nhà văn chỉ là kẻ giữ kho hay tô son cho quá khứ không hơn. Hắn phải thoát, thoát khỏi “văn bản” định mệnh kia. Nếu không thể, ít ra hắn cần tự thức, và mở to mắt trừng trừng nó.

“Việt Nam không có truyền thống triết học, chúng ta cũng chưa sẵn sàng cho truyền thống kia. Triết học ta đang dạy trong nhà trường là thứ triết học Theo-ism”

(Vietnamnet, 10-10-2008)

“Phê bình văn học Việt Nam cứ cảm tính và tùy tiện. Phê bình Lập biên bản ra đời ý hướng cắt đứt truyền thống đó”.

(Phát biểu tại Lễ Phát giải thưởng Vanviet, 2015)

Nghĩ-10. BIỂN, VIỆT & CHAM

Người Việt sợ biển. Mở cõi về phương Nam, người Việt biết mỗi đất liền. Suốt dòng lịch sử, người Việt chỉ biết ra khơi về lộng, chứ chưa hề đi xa hơn. Mà “lộng”, theo Từ Chi, chỉ đâu khoảng ba cây số cách bờ, còn “khơi” xa lắm cũng đến bảy cây số là cùng. Đại Việt hoàn toàn thiếu vắng hải sử.

Người Cham yêu biển, mê biển, sống với và qua biển, từ đó Champa có nền hải sử dài và xa.

[tạp chí Nhật Lệ, 12-2015, Vanviet.info, 11-1-2016]

Thứ nhất, là sợ sự thật. Thứ hai, sợ cái mới. Sợ thứ ba và là sợ tệ hại nhất, đó là sợ lí thuyết, nghĩa là sợ suy tư có hệ thống. Từ đó dẫn đến nỗi sợ thứ tư: sợ đứng trước công chúng. Cuối cùng tất thẩy đều xuất phát từ nỗi sợ lớn nhất, như là nguyên do của mọi nguyên do: sợ cô đơn.

(Không phải tất cả nhà văn, mà là đại đa số – dĩ nhiên).

+

Thứ nhất, là sợ sự thật.

Nghĩ-07. THƠ TRẺ HÔM NAY CÓ GIỐNG NHAU?

Tại Hội nghị Văn Trẻ ở Đà Nẵng tháng 6-2022 vừa qua, nhà thơ Hữu Thỉnh cho rằng, thơ trẻ hôm nay giống nhau quá. Tôi nói: không.

Chỉ tính riêng khu vực Sài Gòn, nhà thơ cùng thế hệ…

Khác biệt hệ mĩ học, thơ đã khác: Lê Thiếu Nhơn khác Nguyễn Hữu Hồng Minh khác Lý Đợi;

cùng hệ mĩ học cũng khác: Bùi Chát khác Phan Bá Thọ khác Lê Vĩnh Tài.