Sinh phận Cham, sau [1] Thế hệ sống sót, là [2] Thế hệ ổn định và lưu giữ, ở đây ông bà lo thu gom, níu giữ mấy mảnh vụn văn hóa còn sót lại. Tiếp đến là [3] Thế hệ Phục hồi, và cuối cùng hôm nay: [4] Thế hệ tiếp nhận và sáng tạo.
Nhóm thầy Thành Phú Bá, Lưu Quang Sang, Nguyễn Văn Tỷ, Đàng Năng Quạ [cạnh đó là ông Dương Tấn Sở] nằm lưng chừng giữa Thế hệ 2&3.
Họ cần, và mơ gì?
Continue reading[Bàn tròn Văn chương, Cà-phê thứ 7, Ra mắt sách…]
Nơi cõi Văn chương, dính chuyện thị phi ngoài lề, tôi cực “nhẹ roi” ‘njôl hawei’. Nhận vai Chủ tịch Hội đồng Thơ, Trần Mạnh Hảo, Đông La, Đỗ Hoàng mới nhá xèng, tôi đã chạy mất giày; chớ chuyên môn, tôi lì đòn phải biết. Cứ xem tôi ứng xử với Hậu hiện đại cũng đủ biết.
Từ chối con đường mòn – Đi vào cõi văn chương là phiêu lưu vào thế giới bất khả đoán với nhiều bất ngờ, thế mới vui.
Continue reading[hay. Tôi đã chơi Tagalau như thế nào?]
Lướt qua “Lời mở” đặc san Tagalau-1 ra mắt mùa Katê 2000, yut Quảng Đại Thoang phản hồi: Làm bài bản thế, sao Inrasara cho là “tạo sân chơi”?
Mùa Đông năm 2005, ở Trại Sáng tác Đại Lải, tặng Tagalau-6 cho hai bạn thơ Tày, bạn kêu: Chúng tôi sẽ làm như Sara. Tôi nói: Không thể đâu. Tại sao ư, bởi các bạn chưa chuẩn bị cho cuộc chơi.
Và các bạn đã không thể thiệt.
Continue readingLÀM SAO CÓ THỂ VIẾT HẾT, MÀ…
Làm sao có thể viết: Về tất cả vấn đề u uẩn của văn học, mọi góc tối của xã hội, về kinh tế hay tôn giáo, về tình yêu và tình dục, liên tưởng cùng tưởng tượng điên rồ nhất, về mọi khía cạnh của đời sống… mà chẳng chút run tay;
Làm sao có thể phô diễn mọi quan điểm, suy nghĩ thoáng qua hay định kiến thâm căn cố đế của ta: Về cá nhân, nhóm hay tổ chức nào đó… một cách công khai, mà không nhuốm chút ác ý;
Continue reading[tút chào năm mới Dương lịch]
Trường ca Ariya Glơng Anak vỏn vẹn 116 cặp ‘ariya’ lục bát Cham,
Vậy mà nhiều thế hệ Cham coi đó là tác phẩm vĩ đại nhất.
Và tôi, “cây Xương rồng ngạo nghễ” [tít bài báo về tôi] chấp nhận sống dưới dấu hiệu sous le signe de Ariya Glơng Anak.
Vì sao? – 1 từ duy nhất: TU. Giữa chợ đời, ngay ở thời kì hỗn mang nhất của Champa: giai đoạn khủng hoảng cuối cùng.
Continue readingTu,
Như đạo sĩ Minh Tuệ, dễ. Dễ, bởi 13 hạnh Đức Phật đề ra, theo đó mà làm, chẳng cần sáng tạo thêm. Buông, ông bộ hành để hành Nhẫn, xả bỏ cái thân tứ đại; gặp mọi người để hành Định tâm xao động.
Ông thử lửa, ông giữ giới và ông vượt qua, nhẹ nhõm.
Tu,
Như đạo sư Krishnamurti, khó hơn. Không vợ con, không đồ đệ, ông một mình tự do tự tại giữa bề bộn đời thường. Không CHẤP về y áo, về danh hiệu các thứ. Đâu mời thì ông đến ngồi và nói, không khoa trương, chẳng cầu sự hấp dẫn. Rồi đi, như có như không.
Continue readingVới việc hay người, dù lớn dù nhỏ, tôi đều: “Yêu”, “đầy lửa” và “hết mình & tới cùng”. Khi bên kia mất nhiệt, tôi: “Rồi một ngày hơi thơ anh/ tắt lịm”.
Cuối năm, kể 5 điển hình tiên tiến hầu bạn đọc.
[1] ChamM-1. Bạn, thân nữa là khác, có khả năng văn chương. Tôi ủng bằng vật chất, quan hệ và nhiều món khác cho khả năng ấy phát lộ, để có thể dồng hành. Đang ngon trớn không dưng ấy quay sang xuyên tạc kẻ ơn nghĩa, rất tệ.
Continue reading“Bao văn nhân sở hữu cả kho tàng
Phí một đời xuân đi làm hành khất”
(Sinh nhật cây xương rồng-1997)
Triết học dạy con người nhận chân sự thật để sống như là sống.
Khổng: “Đại học chi đạo: tại minh minh đức”. Ở mỗi con người đã có cái SÁNG, làm sáng cái sáng kia là mục tiêu của triết học.
Continue readingQuần chúng Việt nghĩ cần làm điều gì đó tốt lành ở đời này hòng giải nghiệp, để hưởng phước nơi kiếp sau. Dân gian Cham còn tưởng tượng khi chết đi ta sẽ gặp ông bà, cha mẹ đủ thứ ở thế giới bên ấy.
Ở cấp độ cao hơn – triết lí Cham. Cụm từ cuối cùng của trường ca triết lí Ariya Nau Ikak: “sang thei thei wơk’: “nhà ai nấy về”. Nghĩa là nhà riêng, không chung đụng ai ở đó cả! Cá nhân tìm thấy “Nhà” và về đến “Nhà” là sống tự do tự tại ở “Quê hương”, thoát khỏi sợ hãi cùng mọi buộc ràng các loại.
Continue reading[hay. 3 Bí thuật kinh doanh của tôi]
Đúng hơn, đây tôi chỉ vận dụng bài học từ cổ nhân.
Làm ăn kinh doanh, tiến đều đều là cần, nhưng chính bước đột phá mang tính quyết định. Ở Cty Thổ cẩm, Hani là giám đốc, tôi: Chủ tịch Hội đồng quản trị. Kể 3 câu chuyện tôi làm cú đột phá cho anh chị em làm bài học.
[1] “Có gan mới được làm giàu”: Từ hàng thô đến chế tác mẫu mã
Continue reading