* Bia Võ Cạnh ở Nha Trang – tk II.
Lần đầu tiên, bài báo “Tìm nền hải sử Việt Nam ở đâu?” đăng báo Tiền phong chủ nhật, ngày 23-3-2014; rồi báo Bình Thuận cuối tuần đăng lại ngày 28-3-2014. Sau đó bài được post lên Inrasara.com và nhận được bao nhiêu là phản hồi.
Việt Nam không có văn hóa biển, vậy đâu là nền hải sử Việt Nam? Continue reading
* Sau khi đọc “Để hiểu rõ hơn thực chất của một luận văn” của Phan Trọng Thưởng trên báo Văn nghệ – Hội Nhà văn Việt Nam, số 16-2014, tôi viết bài này như là cách phản hồi. Thứ nhất, nói lại với Nhã Thuyên về khẳng định chủ quan “bài viết duy nhất được xuất bản chính thống cho đến nay”; thứ hai, như một cách trao đổi mang tính chính thống với Phan Trọng Thưởng. Hi vọng, hai bên mở cuộc đối thoại sòng phẳng, để “có thể nghe ra nhau”.
Tiếc, bài viết không nhận được phản hồi từ BBT báo Văn nghệ, cho nên xin đăng ở đây để rộng đường dư luận.
Inrasara
I. Đính chính: Mở Miệng bị kì thị tới đâu?
Trong bài “Cuộc nổi dậy của rác thải [1], Damau.org (Vanviet.info đăng lại ngày 28-3-2014), Nhã Thuyên viết: Continue reading
 Inrasara là diễn giả thuộc chương trình ‘Trí / Thức’ nằm trong dự án liên ngành mang tên ‘Nhận thức Thực tại’ do Mạng lưới Quỹ Hoàng Tử Claus với Sàn Art tài trợ.Inrasara participates in ‘Encounter’, a lecture series which is part of a large artistic endeavour called ‘Conscious Realities’, initiated and organized by San Art in partnership with Prince Claus Fund. Continue reading |
Đã đăng tạp chí Tia sáng, 5-3-2014; Thể thao & văn hóa cuối tuần, 19-3-2014.
Tùy bút
Hình ảnh người dân tộc quấn xà rông hay mặc váy trên những chuyến xe đò dọc ngang, xuôi ngược khắp Bắc – Trung – Nam, hoặc ngồi chồm hổm các chợ vỉa hè với giỏ xách đầy vải vóc hay thuốc nam dân tộc, đã trở thành quen thuộc trong mắt mọi người. Đó là người dân tộc Chăm với “những cuộc ra đi” của họ.
Tôi rất thích cái tít báo “Người Chăm An Giang và những cuộc ra đi” của Nguyễn Hoàng Sông Hậu, đăng báo Tiền phong, 6-2001. Nhà báo này viết: Continue reading
Tiền phong chủ nhật, 23-3-2014
BBC.co.uk/vietnamese, 25-3-2014
Mấy năm qua, khi thời sự Biển Đông đang nóng dần lên, chủ quyền quần đảo Hoàng Sa – Trường Sa đang được đặt thành vấn đề mang tính khu vực, thì Việt Nam cần truy tìm nền hải sử hơn bao giờ hết. Tìm ở đâu? – Không ở đâu cả.
Xưa, người Việt mở cõi xuống đất liền ở phương Nam, và chỉ biết có đất liền; còn đóng tàu viễn dương, thì hầu như chưa. Suốt dòng lịch sử dựng nước và giữ nước, người Việt chỉ biết ra khơi về lộng. Mà “lộng”, theo Từ Chi, chỉ đâu khoảng ba cây số cách bờ, còn “khơi” xa lắm cũng đến bảy cây số là cùng. Nền hải sử Việt Nam hoàn toàn thiếu vắng. Do đó – khi Champa đã làm một với Tổ quốc Việt Nam thống nhất, thì việc nhận diện văn hóa biển của vương quốc Champa cổ sẽ bổ khuyết cho sự nhìn nhận thực thể Việt Nam. Continue reading
(Chuyên đề Ghur Cham Bini)
Mặc Lâm thực hiện(*), RFA, 25-3-2014
1. Xin anh giải thích phong tục chôn cất của người Chăm thuộc hai dòng tôn giáo Chăm Bà-la-môn và Chăm Bà-ni.
– Người Chăm ở Ninh Thuận và Bình Thuận hiện có hai dòng tôn giáo – tín ngưỡng chính, đó là Chăm Bà-la-môn (còn gọi là Cham Ahier) và Chăm Bà-ni (còn gọi là Cham Awal, hay Hồi giáo cũ). Cho dù sinh hoạt của hai hệ tôn giáo tín ngưỡng này có sự hòa hợp rất nhuần nhị, nhưng giữa hai vẫn có các khác biệt, rõ nhất là ở việc tang chế. Nếu người Chăm Bà-la-môn hỏa táng, thì ngược lại, người Chăm Bà-ni địa táng. Continue reading
(Chuyên đề Ghur Cham Bini – bài 06)
1. Đầu tháng 7-2013, sau khi cùng nhà văn Nguyễn Vĩnh Nguyên thăm đất Ghur Girai Neh về, tôi có bài viết “Lo trước 01 – Ghur Anưk Bini” đăng trên mạng nhà vào ngày 13-7-2013.
Sau đó, Nguyễn Vĩnh Nguyên viết bài “Ghur Girai Neh – một dấu tích biển Chăm” đầy tính cảnh báo đăng trên Thời báo Kinh tế Sài Gòn, 22-8-2013.(*)
Sau bài viết, tôi nhận được nhiều phản hồi khẳng định Đất Ghur anưk Bini là đất thiêng của tổ tiên cần phải bảo vệ, từ đó đề xuất hướng giải quyết. 3 phản hồi tiêu biểu: Continue reading
* Poster mặt trước – Photo Inrajaya.
Lần đầu tiên “Sân thơ Chăm” xuất hiện tại Ngày Thơ Việt Nam. Đây là sự kiện quan trọng, để cộng đồng Chăm giới thiệu tiếng thơ đặc trưng của mình đến với độc giả cả nước.
Ngày Thơ lần thứ XII – 2014 tại TPHCM được cho là có nhiều phong cách mới lạ, phong phú và sôi động nhất từ trước đến nay. Ngày Thơ bắt đầu từ 15g ngày 14-2, khai mạc lúc 19:30 cùng ngày, và diễn ra đến hết ngày 15-2-2014.
Địa điểm: Khu Liên hiệp Hội VHNT-TPHCM, 81 Trần Quốc Thảo – q.3. Continue reading
Hiền Hòa thực hiện, 6-2012
* Tại hội thảo khoa học Văn học Hàn Quốc, cuối 2013.
Thuyết trình, thảo luận vốn là hoạt động bình thường, nhưng chủ đề mà nhà nghiên cứu – nhà thơ Inrasara chọn lại đủ sức gây tò mò với những ai quan tâm đến văn hóa Việt Nam nói chung. Đó là chủ đề “Người Cham đóng góp gì vào nền văn hóa đa dân tộc Việt Nam?”, diễn ra lúc 8g30 ngày 28-6 tại Tòa nhà PACE (341 Nguyễn Trãi, Q.1, TP.HCM). Để độc giả xa gần có thể hiểu thêm về một dân tộc lớn và nhiều thăng trầm, chúng tôi có cuộc trò chuyện với Inrasara.
“Với tâm hồn vốn ham chơi, ham sáng tạo, nếu biết tiếp nhận truyền thống ông bà, người Cham hôm nay sẽ làm nên nhiều cái mới mẻ và giá trị Continue reading
* Bất an ở Thái An – Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận II.
[Nhật kí “Cham trong lò hạt nhân”(*)]
Hãy yêu, hãy yêu như ta chưa từng
những đứa con đi hoang bỏ xa làng mạc
mang bụi đất quê hương về miền xứ khác
Và hãy yêu hơn con người chân chất
sống một đời ôm mang đất – phù du
Inrasara, Trường ca Quê hương, 1996.
Thời 1.
Sáng ngày 26-4-1986 giờ địa phương, lò phản ứng số 4 của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl phát nổ. Continue reading