tại Đại học An Giang – Long Xuyên, 6&7-10-2011

Buổi Tọa đàm cùng sinh viên, bạn văn trẻ trong tỉnh và các giảng viên Đại học An Giang trong hội trường nhỏ với lượng người nghe hạn chế (50 người) vào chiều 6-10 và Giao lưu cùng độc giả mở rộng vào buổi tối cùng ngày trong hội trường lớn hơn với lượng người nghe gấp ba – về đề tài rất rộng là văn học Việt Nam đương đại -, vẫn là quá ngắn so với nhu cầu tương tác giữa diễn giả và người nghe. Người nghe còn muốn hỏi, diễn giả triển khai chưa hết ý thì đã phải chuyển qua đáp ứng câu hỏi mới, khác. Nên nhiều khía cạnh của vấn đề hầu như vẫn còn bỏ lửng… Continue reading →

Tham luận: Hội thảo Thơ Việt Nam hiện đại nhìn từ miền Trung, 8 & 9-10-2011 tại Thanh Hóa.

1. Mười năm sau đất nước thống nhất, khi các nhà thơ thế hệ chống Mỹ đã xong nhiệm vụ với hàng loạt tập thơ và trường ca sáng giá, – Mở cửa, một thế hệ thơ mới có mặt, tìm cách đổi mới thơ. Ở đó, Nguyễn Quang Thiều xuất hiện với giọng thơ lạ biệt. Từ Sự mất ngủ của lửa (NXB Lao động, H., 1992) đến Những người đàn bà gánh nước sông (NXB Văn học, H., 1995), Nhịp điệu châu thổ mới (Hội VHNT Hà Tây, 1997) sang Bài ca những con chim đêm (NXB Hội Nhà văn, 1999), Nguyễn Quang Thiều đã làm trương nở tối đa giọng thơ tìm thấy. Đây không là sự thay đổi câu chữ nhỏ lẻ có tính hình thức, mà là một cách tân mang tính mĩ học Continue reading →

Hơn nửa thế kỉ trước, André Gide nhận định sinh hoạt của văn chương Pháp, rằng vài nhóm chưa thành trường phái đã ra phe phái⁽¹⁾. Lời nhận định không sai, nếu áp dụng cho văn học Việt Nam hôm nay. Có khi ở ta, nó càng chính xác và có sức nặng hơn nữa. Bởi giai đoạn qua, văn học Việt Nam hình thành và phát triển trong môi trường xã hội rất đặc thù.

1. Câu chuyện

Hội thảo thơ tại TP Hồ Chí Minh, ngày 25-8-2006, trên một tờ báo ngày, một phóng viên đã diễn sai tham luận của tôi: “Sẽ không có cuộc cách mạng thơ trong tương lai gần”. Tôi phone tới Ban biên tâp “mắng vốn”. Người phụ trách tờ báo trả lời đầy thiện chí: “Inrasara viết bài phản hồi đi, chúng tôi sẽ cho lên ngay ngày mai”. Thế là tôi viết Continue reading →

tạp chí Tia Sáng, đăng ngày 20-9-2011. Đây là bản đầy đủ:

Từ cuối khoảng thập niên 90 của thế kỉ XX, hạn từ nhà văn trẻ, văn trẻ hay thơ trẻ được sử dụng với tần số cao. Cao, ngày càng đậm đặc, trên các phương tiện thông tin đại chúng và cả trong giới khoa bảng. Đậm đặc và lạ. Lạ ở người dùng nó hay lẫn lộn về thời điểm xuất hiện, hệ mĩ học sáng tác cho đến độ tuổi của nhà văn. Nên đã từng xảy ra hiện tượng không ít nhà văn trẻ trẻ từ đầu thập niên 90 của thế kỉ trước đến cuối thập niên thứ nhất của thế kỉ sau mà vẫn còn… trẻ!

Văn thơ trẻ, một hạn từ đầy nhập nhằng là vậy⁽¹⁾.

Ở đây, tạm lấy chuẩn Hội Nhà văn Việt Nam – các cây bút dưới 35 tuổi – để định danh nhà văn trẻ Continue reading →

Inrasara: Chú giải ngắn về văn chương vỉa hè Sài Gòn

1. Vỉa hè gần như là thuộc tính của văn nghệ Sài Gòn. Từ thuở văn nghệ miền Nam. Bùi Giáng hay Nguyễn Đức Sơn thì đã đành rồi, ngay Phạm Công Thiện “sang trọng” là thế, chất vỉa hè vẫn cứ đậm đặc. Phạm Thiên Thư vỉa hè, rồi cả Trịnh Công Sơn cũng không thiếu chất vỉa hè. Vỉa hè và phi chính thống từ giới sáng tác cho đến giới học thuật. Lớn như Nguyễn Hiến Lê cũng chọn phi chính thống. Bên cạnh từ chối đứng các giảng đường, học giả này còn chối từ mọi loại phần thưởng mà chính quyền ý định tặng ông.

* Cùng nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Liễn và sinh viên văn chương tại Qui Nhơn – 2007.

Kê sơ sơ vài khuôn mặt lớn là vậy, còn lại những tên tuổi vừa vừa hay nhỏ lẻ cũng đậm chất vỉa hè – vỉa hè theo kiểu nhỏ lẻ của mình Continue reading →

1. Lịch sử nhân loại thế kỉ qua, mỗi biến động thời cuộc luôn kéo theo khủng hoảng giá trị.

Mỗi khủng hoảng giá trị mang trong nó khả tính cách mạng, làm nên những thay đổi lớn. Thay đổi lớn về nhiều mặt. Từ chính trị xã hội cho đến văn hóa tư tưởng và dĩ nhiên – cả văn học nghệ thuật. Thay đổi lớn và thành tựu lớn.

Sau thế chiến thứ nhất, thế hệ mất gốc (hay thế hệ mất mát) lost generation ra đời. Một thế hệ hoàn toàn đánh mất niềm tin vào các lí tưởng từng được coi là thiêng liêng như: tiến bộ, văn minh, ái quốc, bổn phận,… Thế hệ đã sản sinh ra các nhà văn tài danh: Ernest Hemingway, F. Scott Fitzgerald, T.S. Eliot, E.Maria Remarque… Continue reading →