Chúc mùa Ramưwan an lành!

“Ngu gì không làm, ngu gì không đầu tư” – Chủ tịch Hoa Sen Group tuyên như vậy tại đại hội cổ đông, về Dự án Thép Cà Ná. Một tuyên bố thiếu chất… quý tộc.

Ba câu hỏi: Thế nào là tinh thần quý tộc? Đâu là môi trường cho giới quý tộc tồn tại và phát triển? Và tinh thần ấy biểu hiện ở đời thường thế nào?

Truyền thống nào bất kì đều cần đến sự trui rèn trì trì tuần tự nhi tiến, qua sàng lọc của bộ máy thời gian và con mắt người đời. Tinh thần quý tộc không khác, nó cần đến độ sâu và dài – ở cá nhân, gia đình và tầng lớp. Tục ngữ Việt:

Sáng mở mắt, ghé nhà bạn văn Sương Nguyệt Minh, nghe bạn kể về buổi ra mắt trường ca Lò Mổ của bạn thơ Nguyễn Quang Thiều với bao nhiêu cái “nhất”, mà… thèm. Cũng như năm kia, cái trường ca của bạn thơ Lê Vĩnh Tài được diễn hoành tráng & xôm tụ, nhìn lại mình, vắng hoe – mà… tủi.

À, mà vắng hoe thiệt chớ không bỡn. Lạ hén!?

Hô rằng do tôi cao ngạo hay muốn ra vẻ cô đơn [cho sáng tạo] thì hơi oan cho tôi. Bởi tôi hơn chục bận chủ trì Bàn tròn Văn chương bàn về thơ văn anh em, vài chục lần tổ chức ra mắt sách cho văn thi hữu 4 miền.

Chưa đủ duyên, có lẽ. Mà đâu phải mỗi vụ này…

Hôm ở Bangkok nhận Giải thưởng Văn học Đông Nam Á, phóng viên đài Nhân Dân hỏi, Tỉnh sẽ tổ chức đón Giải thưởng này như thế nào? Làm như Inrasara tôi hoa khôi không bằng. Tôi trả lời “không thế nào đâu”. Tiếp, tại sao, tôi bảo “cũng không tại sao cả”. Nói rõ vậy mà họ còn muốn biết thêm, tôi mới tự trào: Có lẽ do tôi không được đẹp giai cho lắm. Được giải Hội Nhà văn lần đầu, vắng hoe, lần hai cũng hệt, và cả cái giải này chắc chả khác. Mà chả khác thiệt.

“Đứa con tinh thần” ra đời, được bằng hữu chiếu cố tổ chức thôi nôi xôm tụ, cũng vui. Tiếc là tôi nhớ anh chị em, mà lại quên béng mình đi.

Chắc từ nay cần tập vì mình tí, cho nó giống chị bằng em.

Và cho nó… vui.

Tôi biết bao nhiêu người sắp đi xa, ngoảnh lại: Giá như… giá như… Bao nhiêu kẻ khánh kiệt, nhớ lại một thời oanh liệt cũng: “giá như”. Tình yêu giá như, sự học giá như, việc làm giá như, thằng bạn kia giá như… Tại sao không thế này mà lại thế kia, không cô ấy mà đụng phải cô này…

Câu hỏi, tại sao có nỗi “giá như” ấy?

THÂN

Nợ tình chưa trả cho ai

Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan (Kiều)

Nợ tình, nợ tiền, nợ lời hứa… làm nên nợ đời. Câu hỏi: Làm thế nào đừng phải nợ đời? Hay dễ và gần nhất – nợ tiền? Nợ tình thì không biết, may – tôi hiếm khi nợ lời hứa, nợ tiền thì càng.

Không là dân kinh doanh, thế buộc – tôi cũng đã lao vào. Để rồi qua 10 năm, tôi “đóng góp” được 2 bài học cho cộng đồng. Kể góp vui bà con.

Nhìn khuôn mặt đạo sĩ Minh Tuệ, tôi không thể không cười, cười suốt. Và không thể không nhớ đến phát ngôn nổi tiếng của chị Hằng: “Người gì đâu khôn không ra khôn, ngu không ra ngu”. Đây chắc chắn là nhận định bột phát, hay và đúng nhất về Minh Tuệ – một câu nói để đời.  

Nhớ đến Đạo đức kinh của Lão Tử, và tôi lại cười.

Lạ, chính cư ngụ giữa KHÔN-NGU đó mà đạo sĩ đã ứng xử qua ngôn từ giản đơn đầy MINH TRIẾT. Và chính ngu-khôn kia đã tạo nên sức thu hút kinh hoàng ở Minh Tuệ. Để làm thành một huyền thoại, một BIỂU TƯỢNG vô tiền [khoáng hậu].    

Minh Tuệ-2024: “Ăn lúa xong ta lại lên đường”