Sống triết lí Cham-27. BỘ QUY TẮC SỐNG TRIẾT LÍ CHAM

Khi có quy tắc sống, là bạn đã sống triết lí. Tạm kê 19 ý trong bộ quy tắc sống triết lí Cham của tôi. Bạn nào nhận ra và đã hành ý gì khác, có thể kê ra cho mọi người cùng biết. Karun!

[1] Học: rất sớm. 4 tuổi tôi đã thuộc lòng Ariya Glơng Anak, 13 tuổi tôi tìm đến tận nhà nhiều vị Cham giỏi, để học. Tôi học từ cái siêu hình để biết (APL) cho đến điều thực tiễn để tồn tại (MTP).

[2] Văn hóa Cham, tôi không thuần nghiên cứu, mà viết phụng sự cộng đồng, lan tỏa tâm hồn con người Cham và tinh thần văn hóa Cham ra thế giới (‘bhap ilimo’ – PC, AGA).

Continue reading

Tôi dạy con-44. CÓ THỂ LÀM MỘT LÚC 2-3 VIỆC KHÔNG?

Câu trả lời: có thể! Bộ óc con người lạ lắm, nó như cái tủ nhiều hộc, nhiều ngăn. Biết sắp xếp khoa học, ta có thể xong ngăn này mở ngăn khác, làm tiếp – như Napoléon ấy. Hay cùng lúc mở vài hộc, công việc cứ thế tiến hành.

Đây là kinh nghiệm của tôi…

[1] Giai đoạn 1982-1986, ở Ban Biên soạn sách chữ Chăm

Continue reading

Giải trí đầu tuần. TÔI LÀ NHÀ BÁO… LỚN

Tổng biên tập báo Dân tộc & Phát triển hô thế, khi giới thiệu tôi tham luận đầu tiên ở hội thảo “Nhà báo & Vấn đề chủ quyền biển đảo” tại hội trường Khách sạn Phong Lan – Phan Rang, năm 2014.

Hôm nay đầu tuần, rỗi, kiểm đếm lại, thấy nó cũng hơi… đúng.

Tôi chưa hề có ý định viết báo, hiếm khi gửi bài đăng báo, không dưng thành nhà báo, lại là nhà báo lớn nữa mới lạ chớ!

Bài tôi đăng nhiều trên tạp chí, báo

Continue reading

Thơ của bạn thơ-71. VÀI CÂU HỎI MANG TÍNH GIẢI ĐỊNH KIẾN

[ý chính tham luận tại Nha Trang, 6-10-2024]

Như thói quen, ở đây tôi nói chứ không đọc tham luận – đúng 8phút. Và do phát biểu trên diễn đàn, tôi cũng cho khiếm danh các đối tượng.

1. Giải định kiến-1. Hiện đại thì không bản sắc

Tôi dẫn nhà thơ Lò Ngân Sủn khi anh bàn về Tháp nắng. Câu hỏi:

– Anh chưa biết văn học Cham thế nào, thì làm sao biết thơ Inrasara thiếu bản sắc Cham?

– Nữa, khi đã hiện đại, nhà thơ phải đánh mất bản sắc sao?

Continue reading

Chuyện tươi Katê-11. DẠO NÀY INRASARA CÓ CÒN LÀM THƠ?

Câu hỏi của ai không nhớ, trong nhóm bạn văn ngồi với nhau vừa qua, tại Sài Gòn. Ừa, tôi làm nhiều thứ, từ nghiên cứu đến phê bình, từ thuyết đến hành, từ san định kinh sách đến hoạt động xã hội, thế nên mọi người nghĩ tôi bỏ quên thơ. – Có đâu!

Tâm [thơ] và cảnh, con người và sự vật. Cảnh thay-biến-chuyển đổi liên tục, tâm thơ thì định, ứng với cảnh kia, và bật ra tiếng thơ.

Nhớ, tôi đọc đâu đó 20 năm trước, nhà thơ Nguyễn Duy từng tuyên không làm thơ nữa. Tôi nói, không có vụ đó đâu, bởi không thể. Và nó đã không thể thật, anh vẫn có thơ.

Continue reading

Chuyện tươi Katê-09. NIỀM BÍ ẨN CỦA TÌNH YÊU

[Katê là mùa của TẠ ƠN]

Năm 2017, tôi có serie: “Khám phá lớn nhất của tôi là khám phá về tình yêu”, với yêu chữ, yêu tiếng, yêu thơ, yêu palei, yêu cây, yêu cái mới, yêu tư tưởng, yêu tự do, yêu câu hỏi…

Rồi: Yêu, có nghĩa là làm, Yêu là biết lắng nghe, Yêu là khai tính, Yêu là biết lan tỏa, Yêu là biết yêu… mình, Yêu, nghĩa là vô danh trong hành động, Yêu là biết/ dám chiến đấu bảo vệ…

Tuổi thanh xuân, tâm tính tôi đầy bạo động, cực đoan, phân biệt đối xử, từ đó hành xử không ít sai lầm. Nhưng rồi khi ý thức sâu thẳm mình LÀ CHAM trong lòng đất nước Việt Nam, bước qua tuổi 15 tuổi “tìm học”, rồi khi biết triết học Bà-la-môn, cạo đầu tu Phật và ngẫm Ariya Glơng Anak, tôi đã CHỨNG NGỘ.

Continue reading

Chuyện tươi-hay Katê-07. NHUẬN BÚT THƠ KHÔNG VÔ TĂM TÍCH

Kể vụ tôi bù lỗ cho Hani 48 cây vàng, anh bạn nhắn tin: “Sara nổ”. Không nổ đâu, mà thật. Tôi kể khi nhân vật còn sống, vừa dễ kiểm chứng, bên cạnh để tôi kịp chỉnh sửa hồ sơ.

Tôi tánh độc lập tờ bé, qua Tiểu học tôi đã biết tự lập. Vào Đệ Thất, học bổng tôi đủ nuôi thêm người nữa. Sau đó tôi làm gì cũng ra tiền, đến thành… “đại gia” luôn!

Rồi buông, cố ý buông để hôm nay tôi vô sản toàn tập. Minh Tuệ có ít, buông mà nhằm nhò gì. Tôi sở hữu nhiều, mà buông mới ác.

Continue reading

Chuyện tươi-úa Katê-3. THƯƠNG VỢ

[hay. Tôi là thằng đàn ông chiều vợ nhất thế giới]

[1] Tối 25-9, tôi và Jaka diễn ở ĐẠI HỌC VĂN LANG.

Tôi nói về “Văn hóa Cham nhìn từ Cham” và giải 3 huyền thoại Việt liên quan đến Cham. Jaka trưởng nhóm Văn nghệ diễn vài phân khúc Ca múa nhạc Cham. Hay, vui và bổ ích [kể sau].

Thường sự kiện như này, Hani luôn có mặt, để thưởng, cổ vũ và phụ họa. Nay thì không, nàng đang nằm viện – Út cho biết. 

Continue reading