[như là phần phụ lục tút-52: Làm sao tăng năng lượng sống & sáng tạo?]
Meinit yêu dấu!
Ở tút “Trò chơi-5. Tình yêu như là trò chơi”, Xa-ai có viết:
“Không lí tưởng kiểu Exupéry: ‘Yêu nhau không phải nhìn nhau suốt ngày, mà nhìn chung về một hướng’, riêng chúng mình: Yêu phải là nhìn thấy giấc mơ nhau, hỗ trợ nhau hiện thực hóa nó. Chính là nhập cuộc vào trò chơi!”
Continue reading[Chuyện tôi & anh Đạm, chuyện Chakleng & điều ước cho tuổi trẻ Cham]
1. Năm 1994, từ Cư xá Nguyễn Chí Thanh, chúng tôi dời về Cư xá Thanh Đa.
Hani đi đi về về lo chạy hàng, tôi và 4 đứa ở lại chăm nhau. Mỗi sáng sau khi lo điểm tâm cho bọn nhóc, tôi đạp xe qua Đại học, có mặt trước 7g.
Trưa, nhiều bận tôi chạy vội qua nhà vợ thầy Tuyên ở Tân Phú, đi và về mất 34km, rồi quành qua Trung tâm làm việc. Tối, còn thức khuya lo cho xong bản thảo Văn học Dân gian Cham, mà thời buổi ấy hãy còn viết tay nữa mới ớn.
Continue readingChớm 68, tự kiểm, ngoài những gì đã làm cho Cham, tôi còn giúp thay đổi cách nhìn của thế giới bên ngoài về Cham như thế nào?
1. Họ biết rằng Cham có nền Văn học sáng giá.
Paul Mus tự tin tuyên: Văn học Cham chả có gì đáng kể cả, bó trong 20 trang sách là cùng. Sau ông, chỉ là vài giới thiệu lẻ tẻ, chứ chưa toàn cảnh và cận cảnh như tôi đã làm.
2. Cham có Minh triết và nền Triết học
Continue reading[tút Chào Xuân mới: Prana, Sinh lực, Khí, Năng lượng, làm sao điều hướng nó lên chiều kích của sáng tạo và tiếp cận vùng miền phúc lành của sống? Tút có vẻ quan yếu, cần dài, bạn đọc chịu khó tí để rút ra bài học về năng lượng!]
Lạ chứ, thời đoạn nào của đời tôi cũng tràn sức sống, như thể năng lượng thừa. Hệt mặt trời Zarathoustra của Nietzsche sau 10 năm lên núi ẩn tu, một sáng thức giấc nghe mình tràn ánh nắng. Mặt trời kia không thể giữ lại cho mình, mà thèm ban phát đến muôn loài.
Continue reading[Về kiểm duyệt, tự kiểm duyệt & tự do sáng tạo]
Trên Talawas, 10-2-2004, nhà văn Phạm Thị Hoài phát một câu về văn học Việt Nam chung nổi tiếng: “Hậu Đổi mới là thời hoàng kim của tự kiểm duyệt”. Ở Litviet, 3-12-2011, thi sĩ Nguyễn Quốc Chánh đưa ra nhận định về riêng nổi tiếng không kém: “Inrasara là một người hô khẩu hiệu lớn giọng nhất của cách tân mà không biết có bị quở mắng hay ăn đòn chưa hay chỉ toàn ẵm giải thưởng của ma cô?”
Đích thị! Tôi viết tự do, nhiều thể loại và “ẵm giải thưởng” các nơi, riêng mục “quở mắng hay ăn đòn” thì chưa.
Tôi chưa hề ý định viết báo, vậy mà đã đăng hơn 1.300 bài báo. Lạ là, tôi hiếm khi gửi, mà chỉ gửi đi khi được mời. Báo lớn hay nhỏ, trong hay ngoài nước, tôi vô ngại. Thế nên, không có vụ tự kiểm duyệt hay bị kêu cắt chỗ này nọ, nhất là khi nó đụng đến ý lớn.
Continue reading[Làm sao sống hết mình mà vẫn thơ tận cùng?]
Đức Phật giác ngộ – thường trực, là điều chắc chắn. Chớ chúng sanh các loài trúng trúng trật trật, may mắn vài lần được ánh sáng ấy chiếu tới, đã là thiên tài.
Mỗi sáng thức dậy, bao bóng tối vây quanh, sẵn sàng vồ chụp lên tâm hồn yếu đuối ta. Làm sao ta có thể chống lại nó, để đón nhận nguồn sáng kia? Là nghệ sĩ, cái gì có thể nâng đỡ, để hắn có thể tiếp tục tồn tại và sáng tạo?
Continue reading[Giải minh về: Đất, Tù binh, Mỹ nhân]
Tút “Sự thật không sử gia nào nói…”, bạn NVN còm: “Tham thì chỉ có thánh nhân mới không, còn thì do Cham không giữ nổi, bị đánh bật ra nên không chiếm giữ”.
Còm vừa phiến diện vừa lạc bình diện, nói khác: sai lầm về phạm trù. Ở đây tôi đang giải minh mang tính triết lí, chứ không thuần lịch sử sự kiện. Tút nhấn vào ý: “không tham để chiếm lấy cái KHÔNG THUỘC VỀ MÌNH”, và giải thích: Không cần phải “thánh nhân”, ngay phàm nhân Cham cũng KHÔNG DÁM THAM.
Continue readingHơn nửa đời hư, chờ mãi chả thấy thiên tài Cham đâu! Thiếu món thiết yếu nào chăng? Qua tìm học và quan sát, tôi mạo muội ghi ra đây vài mẹo, biết đâu gợi hứng được cho tuổi trẻ nào đó ứng dụng, để thành… thiên tài.
1. Ngủ: trước 10g, dậy trước mặt trời mọc [Cham mỉa: ‘đih tôk gon ia harei’]
2. Sáng: trà xanh, cà-phê đen 1 tiếng sau đó
Continue reading[Đất, mỹ nhân & tù binh]
Đó là sử chính thống, chớ ngoại sử thì có nhưng không đủ, mà chỉ nhà văn. Văn chương bổ khuyết cho lịch sử, là vậy. Sự thể chiếm hữu trong xung đột giữa Champa và Đại Việt, là một.
Ở tút “Phong cách Chế Bồng Nga” tôi có lần bàn qua, nay cụ thể hơn.
[1] Không tham đất
Continue readingYêu, không chỉ yêu con người, mà còn yêu khả tính của người yêu để cả hai cùng làm cho khả tính kia khai mở.
Tôi không hiểu làm sao người đàn ông xem vợ như ô-sin hay máy đẻ mà tối xuống có thể ôm ấp nàng được; càng không hiểu đàn ông nhiệt với gái, trong khi họ chưa từng biết mặt. Nếu cái trước là thứ tình ích kỉ chỉ biết có mình, thì cái sau đích thị sự vong thân, hai sinh linh tìm đến nhau để giải quyết vấn đề riêng trong thoáng chốc.
Continue reading