Author Archives: Sara

Chuyện văn chuyện đời-18. CUỘC CHỮ NGHĨA LÀ MỘT HÀNH TRÌNH

Leave a reply

[Thế nào là thành công? – trả lời muộn 2 câu hỏi của nhà thơ Kông Đản]

Ở hội thảo VHNT sáng 17-6 vừa qua, nhà thơ Kông Đản phát biểu, đại ý: Tôi và Inrasara cùng vào Hội Ninh Thuận, vừa vô Sài Gòn anh đã nổi lên, xin hỏi trước đó anh đã học như thế nào? Sau đó còn liên tục gặt hái nhiều thành tựu lớn, anh có thể cho biết mình đã tiếp nhận trào lưu văn nghệ thế giới ra sao…

Hội thảo bàn việc chung, thế nên tôi không trả lời trực tiếp anh, và hẹn khi khác sẽ nói riêng. Khi khác có khi hơi lâu, sẵn serie “chuyện văn chuyện đời”, xin tâm sự luôn thể.

Continue reading →

Nghĩ-101. GIỎI, GIÀU ĐỂ LÀM GÌ?

Leave a reply

[về tinh thần ‘Bhap ilimô’]

Tố Hữu: “Núi cao nhờ có đất bồi/ Núi chê đất thấp, núi ngồi nơi đâu…”

Ta mới rủng rỉnh túi, vừa nho nhoe thạc sĩ, hay ta mới được vài bài báo nhắc đến mà vội nghênh mặt lên nhìn trời. Ảo rằng ta trí thức, ta văn hóa, mà có biết đâu đấy chỉ là món:

‘Bilok li-u iku bamông/ Njrung gaup tapông laic ilimô’:

“Sọ dừa – đuôi chót của quày/ Hùa nhau mang vác bảo văn hóa đây”.

Tầm ấy, Pauh Catwai mới giơ ‘gai gru’ lên, đã chạy mất giày!

Continue reading →

Chuyện văn chuyện đời-17. TÔI LẬP HỒ SƠ MÌNH THẾ NÀO?

Leave a reply

[kinh nghiệm các bạn văn có thể tiếp nhận]

Hãy là nghệ sĩ sáng tạo bay bổng, đồng thời làm kẻ giữ kho đáng tin, – tôi nói, và đã làm như thế. Thử xem tôi lập hồ sơ về mình thế nào?

[1] Trước tiên là nhật kí [xem: Nguyễn Lê, “Tôi viết nhật kí thường xuyên từ tuổi hai mươi”, tạp chí Mực tím, 11-2005]. Từ nhật kí, tôi còn tóm lược: “Inrasara, đi & về”, mỗi năm cần 10-15 dòng cũng đủ – đều đặn. Để nhìn lại đời mình.

[2] Tiểu sử với đầy đủ ngày tháng, “quá trình công tác”, chức danh, giải thưởng, danh hiệu, chủ biên… Thêm: về vợ con, cha mẹ, anh chị em…

Continue reading →

Chuyện văn chuyện đời-16. NHÀ VĂN LẬP KHÔNG BIẾT LẬP HỒ SƠ-bis…

Leave a reply

Nhà văn Việt Nam không biết lập hồ sơ về mình, Nguyễn Hưng Quốc nói thế. Muốn viết cho hết ngọn ngành về một nhà văn Việt, cực khó, nhà phê bình phải làm công tác sưu tầm.

Ngoài kia, nhà văn Tây nó khác, họ luôn có sẵn, cứ vào đó mà khai thác. Như Dostoievski, từ đống thư từ đầy lỗi ngữ pháp của ông, Gide đã viết một tác phẩm để đời.

Continue reading →

Nghĩ-100. TÔI GIÀU CỠ NÀO?

Leave a reply

[hay. Thế nào là bố thí Ba-la-mật?]

Trong khi lứa bạn học trò chơi, tôi chơi kiểu khác: Lang thang vào các palei Cham sưu tầm và chép văn bản. Có, tôi cho đi: – là Tài thí.

Vào đời, trong lúc các bạn vui với rượu bia, tôi suy tư về “Văn hóa Cham nhìn từ Cham” để giải minh “ẩn ngữ” cho bà con, chức sắc: – là Pháp thí.

Quốc Hội thông qua Dự án Nhà máy Điện hạt nhân, sinh linh Cham lo sợ, tôi đứng TRỤ mở cuộc thảo luận về nó: – là Vô úy thí.

Đừng nghe những gì Sara nói… – tôi ưa đùa thế.

Continue reading →

Nghĩ-98. SAO PHẢI CHỌN BẠN MÀ CHƠI?

Leave a reply

Chọn bạn mà chơi, ông bà ta khuyên thế, mà đúng thế. Bạn bè tạo ảnh hưởng khủng, con cái lắm khi không nghe cha mẹ, thầy cô mà nghe bạn. Con người vốn yếu đuối, dễ bị ngả về phía dễ dãi, ăn xổi, hư đốn.

“Hãy cho tôi biết bạn của bạn là ai, tôi sẽ nói cho biết bạn là người thế nào”, dân Tây cũng cả quyết thế! Đúng luôn.

Đồng tình với “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”.

Continue reading →

Đường về Cham. CÁC ÂN NHÂN CỦA TÔI

Leave a reply

Sống có nghĩa là tạ ơn

Ơn ngãi đầy tràn

Nằm ngoài chân trời đếm đo được mất

Tạ ơn làm cho ta lớn lên

Lễ Tẩy trần tháng Tư-2002

Họ là ân nhân tôi cũng là của Cham, bởi qua đó, Cham được lan tỏa rộng hơn. “Giúp người vài lần, chịu ơn đời vạn lần”, tôi viết thế ở Lễ Tẩy trần tháng Tư-2002. Tôi luôn may mắn, kẹt ở đâu may mắn có mặt ở đó, kịp thời.

Trước tiên không thể không kể dịch giả Đăng Bẩy, là người bạn tôi ở đất Bắc. Như người nhà, đầu tiên và cuối cùng cho đến hôm nay. Anh không có lòng, tạp chí Văn nghệ Dân tộc & Miền núi số đặc biệt về Cham – tiền thân Tagalau khó hình thành để sớm đến tay bà con Cham Pangdurangga. In xong, anh còn vào tận palei Cham phát hành nữa.

Continue reading →

Đường về Cham. CHAM, VIỆT NAM & THẾ GIỚI [trích]

Leave a reply

Cuối cùng, một Cham ở tương lai cần nhập cuộc về hướng mở, và nâng tầm lên: Từ CHAM hòa đồng VIỆT NAM hội nhập THẾ GIỚI. Thế nào?

[1] Người ngoài nhìn Cham

Ý kiến của 2 sử gia Việt: Nguyễn Thành Khôi và Trần Trọng Kim: Các cụm từ được gán cho Cham xưa: “người đi biển”, “tên cướp biển” “hung hãn và gan dạ”, “hiếu chiến và độc ác”, “quậy phá”, “quấy nhiễu”…

– Hiểu, tôi dành 3 trang để giải minh.

[2] Cham tự nhìn mình

Continue reading →

Nghĩ-97. DỐI [từ Việt đến Cham]

Leave a reply

huở buôn bán, nguyên tắc số 1 của tôi: KHÔNG DỐI khách hàng. 10 năm không dối – và tôi thành công.

Hôm nay, chúng ta dối quá nhiều. Dối mà không biết mình đang nói dối, bởi định kiến hay kí ức suy tàn đánh lừa, không muốn nói dối thành dối. Không bằng chứng, cứ nói, cho thỏa tâm ta. Hay dù biết dối, mà ta cứ nói dối, riết thành quen, thành lờn.

Ở đâu và dân tộc nào cũng có giả dối, đáng nói là TỶ TRỌNG.

Continue reading →

Giải trí đầu tuần. GIÀ HÀM

Leave a reply

Lại thêm sinh linh nữa la tôi “già hàm”, là lần thứ ba trong đời. Lần đầu từ nữ sinh viên, mới vui. Đầu tuần để lấy trớn cho công cuộc, kể giải trí mình.

Chuyện [1] Buổi nói chuyện với lớp sinh viên, một bạn nữ đứng lên:

– Em không đồng ý với nhà thơ…

– Tôi thuyết đâu phải để bạn đồng ý hay không, mà là cùng trao đổi.

– Nếu thế thì thính giả bỏ đi hết…

Continue reading →