[nhân vụ Bà-ni, kể & phân tích vài bài học cũ rút kinh nghiệm]
Đấu tranh thế nào hiệu quả? – Dễ lắm! Thành tâm, hiểu biết, có người có ta, tới cùng và… may mắn. Tại sao?
THÀNH TÂM là điều kiện tiên quyết.
Nhập cuộc mà tính toán vị kỉ thì bạn chỉ có thể lừa được vài người qua vài lần, còn thì khi bị phát hiện một, hai lần, không còn ai tin bạn nữa. Một lần bất tín, vạn lần bất tin. Tự hại bạn và ảnh hưởng cả cộng đồng.
Kế đến là KHÔNG ANH HÙNG CÁ NHÂN
Đại học Tokyo, cái leaflet quảng cáo buổi thuyết trình của tôi, viết: “Inrasara nhà thơ Cham nổi tiếng thế giới đã lãnh đạo cộng đồng Cham đấu tranh chống Điện hạt nhân thành công”. Cầm tờ rơi, nhờ một sinh viên dịch ra tiếng Anh, tôi mới hoảng lên. Chết rồi! Internet thì chỉnh được, chớ giấy đã in, đã phát.
Đấu tranh, làm thứ anh hùng cá nhân có mà đi theo ông bà sớm.
CÓ NGƯỜI CÓ TA
– Vụ YEAH-1, ta đã thành công: Họ gỡ xuống, chính thức xin lỗi, bị kiểm điểm và phạt hành chính mà ta còn đòi kiện, là chỉ biết có ta.
Kiện, tòa xử chừng đó là cùng. Kiện, ta bị mất cảm tình với người trung lập hay từng có cảm tình với ta: rằng ta quá quắt. Bởi họ lần đầu sơ sẩy, chứ không phải tái phạm.
– Vụ “Kut Boh Dana” suôn sẻ đến 95%, chỉ vì vài nhân vật chính quyết “thà chết chớ không hàng” nên xôi hỏng bỏng không. Ta chẳng được gì mà còn mất rất nhiều, để đến nay vụ việc vẫn còn là một vấn đề nhức nhói.
HIỂU BIẾT
– Ở Phước Nhơn, vụ Trường Mai Thúc Loan, bà con phon kêu tôi về hỗ trợ. Ở đó có chi tiết mang tính bản lề, chủ xị không nghe ý kiến tôi, đã đưa lên facebook bằng chứng tự chống lại mình. Rồi hỏng tuốt!
– Hàng chữ “Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bà-ni Ninh Thuận”, Cham muốn thay “Hồi giáo Bà-ni” thành “Bà-ni” là chuyện dễ ợt. Vậy mà do người cầm cờ không hiểu tâm lí Cham, cố chạy và đã chạy lạc đường, cuối rốt là hỏng bét. Sau này, một vị trong Hội đồng gặp tôi quở trách anh quá trời.
HẤP TẤP NÔNG NỖI
– Vụ “cháu Nghĩa mất tích”, gia đình nhờ tôi giúp, đến đoạn quan trọng nhất lại không nghe tôi, mà tùy tiện làm. Cuối cùng tiền mất, mà đứa con yêu cũng chả thấy đâu. Mãi sau, khi Nghĩa về nhà, bà mẹ mới xin lỗi tôi bởi quá lo mà lỡ khờ.
– Vụ Acar Thượng, do thiếu thông tin mà một Chiêm nữ đã hô lên đó là sự kiện nóng nên mọi Cham cần lên tiếng, bản thân Sara lơ là bị cho là vô tình, vô trách nhiệm. Sau rốt khi sự vụ vỡ lở mới biết đó là tin nóng giả!
SỢ KHÔNG ĐÁNG SỢ
Vụ Trường DTNT Ninh Phước, ba giáo viên Cham do “hay nói” về tiêu cực nội bộ mà bị cho thôi việc. Kêu cứu, tôi bảo: Các bạn đưa đơn lên Sở đi, khi không được cứu xét cei mới can thiệp. Vậy mà chả ai động bút.
Tôi nói, các bạn bị “đuổi” là mất danh dự rồi, thêm món mất việc, các bạn còn gì nữa mà sợ? Lẽ nào nhà văn Inrasara phải làm đơn thay các bạn?
Do sợ, dù “quan lớn” đã bị thuyên chuyển, nhưng ta mất việc cứ là mất việc.
Cuối cùng MAY MẮN là không thể thiếu.
Vụ Dự án Nhà máy Điện hạt nhân là rất điển hình. Không ít người hỏi, có phải do Cham đấu tranh mà Chính phủ dừng dự án, tôi nói: Không. Đó chỉ là may mắn.
KẾT. Nhiều, nhiều nữa. Để có thể giải quyết rốt ráo một vụ việc, làm gì?
Thiện chí và không vụ lợi, thiếu món này thì đừng làm gì là hay hơn. Thành thật, chớ bày trò lừa chính quyền hay đối tượng nào bất kì. Hiểu biết, nghiên cứu kĩ sự vụ, lấy thông tin từ nhiều phía khác nhau. Bình tĩnh, khôn khéo. Và tới cùng.
Dẫu thế nào đi nữa, cũng nên biết có người có ta, chớ: Ta là ta, mà đâm đầu vào.