Câu hỏi của ai không nhớ, trong nhóm bạn văn ngồi với nhau vừa qua, tại Sài Gòn. Ừa, tôi làm nhiều thứ, từ nghiên cứu đến phê bình, từ thuyết đến hành, từ san định kinh sách đến hoạt động xã hội, thế nên mọi người nghĩ tôi bỏ quên thơ. – Có đâu!

Tâm [thơ] và cảnh, con người và sự vật. Cảnh thay-biến-chuyển đổi liên tục, tâm thơ thì định, ứng với cảnh kia, và bật ra tiếng thơ.

Nhớ, tôi đọc đâu đó 20 năm trước, nhà thơ Nguyễn Duy từng tuyên không làm thơ nữa. Tôi nói, không có vụ đó đâu, bởi không thể. Và nó đã không thể thật, anh vẫn có thơ.

– Tôi không khác, vẫn làm thơ, nhiều nữa là khác.

Thuở trước, nhất là ở tuổi 20, thơ ào ào tuôn chảy. Để ngay sau đó, 7 bài thì ném hết 6, mươi bài có khi chỉ giữ lại một. Không phải chúng không hay, mà tâm hồn, chữ nghĩa, tiếng thơ chưa được nung chảy trong lò lửa của ngôn ngữ và tư tưởng.

Hiện tại thì khác, tứ thơ ập đến, người thơ ghi ra, và nó ở lại.

Vụ Hoàng Sa-TS, tôi có “Ở nơi ấy, hảo hảo hảo”.

Một thế hệ thổ dân Úc bị đánh cắp, bài thơ “Thời gian của một lời xin lỗi” ra đời.

Nhà thơ nữ trẻ Afghanistan bị bức hại đến chết, “Ở nơi ấy, nhà thơ” xuất hiện.

Thơ nơi đảo nhỏ Đài Loan: “Tam tấu Orchid Island Taiwan”, thơ cho thảm trạng chính trị, xã hội Myanma: “Ở nơi ấy, tự do”, thơ ở Việt Nam: “Và sống sót, và kêu từ cõi chết lạ”, vân vân.

Dẫu sao thi sĩ vẫn cứ là nòi tình và mơ mộng, thế nên tâm thơ có đối cảnh tới đâu vẫn không quên “đối” với chính nó. Trường ca Sầu ca trên Đồi cát Nam Kương là hệ-thành-kết quả từ nỗi đó.

Sơ kết, từ khi tập thơ cuối cùng Chuyện 40 năm mới kể & 18 bài Tân hình thức-2006 được in, tôi có 7 tập, tương đương với giai đoạn thơ trước đó:

1. Ở nơi ấy [thơ thời cuộc], website Tienve.org – Úc, 2009

2. Và sống sót và kêu từ cõi chết lạ – thơ

3. Sầu ca trên đồi cát Nam Kương – trường ca

4. Sa bbang tapa Dunya [Một lần qua Trần gian], thơ tiếng Cham

5. Ở nơi ấy [thơ thời cuộc]II, 2021

6. Đánh thức lãng quên, Trường ca Covid-19, website Inrasara, 2022

7. Tình 3 thời [thơ tình Inrasara]