Âm nhạc Cham lớn, nhiều người nói thế. Còn lớn thế nào, lớn ở đâu không ai biết. Các nhà nghiên cứu, từ Thái Văn Kiểm, Phạm Duy đến Trần Văn Khê vẫn vậy.

Chớ hỏi, hôm nay có ai cầm lên công trình để nhận diện Âm nhạc Cham không, trong khi văn học Cham thì đã?

Năm 1998, tôi tập hợp nghệ nhân, chức sắc-nghệ sĩ thu âm ghi hình, sau đó tổ chức 2 Đêm Âm nhạc dân gian Cham [nguyên bản] đầu tiên ở Chakleng. Thấy gì? Và đâu là những kiêng kị? Chức sắc nào có thể trình diễn?

Champa tan rã, văn hóa văn minh chỉ còn những mảnh vụn vương vãi. Nỗ lực của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, Việt và Cham – đủ chưa? Kiến trúc & điêu khắc đã, văn học đã… âm nhạc, tại sao?

Câu chuyện Amư Nhân ở hội thảo 2022. Tôi nói: 1994, 1998… sau khi thu thập được nguồn tư liệu đồ sộ, tôi tìm khắp, nhưng không ai và không đâu có thể kết hợp với tôi để làm bộ Âm nhạc Cham.

Anh nghe hụt, đứng lên ý kiến là Sara “xúc phạm” giới âm nhạc Cham. Tiến sĩ – nhạc sĩ Phan Quốc Anh ở bàn chủ trì, chỉnh rằng: Sara nói về THỜI ĐIỂM, khi ấy Amư Nhân vẫn còn mặc áo sinh viên. Và Sara không chỉ nói riêng Cham mà cả VIỆT, CÁ NHÂN lẫn TỔ CHỨC.

Không phải hát hay, sáng tác tốt là có thể làm nổi bộ Âm nhạc Cham, là sự thật. Cần nghiên cứu chuyên sâu và đa ngành, thế nên dù tôi có tư liệu và nhận lo phần ngôn từ, 3 nhạc sĩ và 2 tổ chức ngại. Ngại cho mãi đến 2012, băng dĩa hư hết. May, nhạc sĩ Tuấn Khanh phục hồi được phần âm thanh. Karun! 

Âm nhạc Cham ở đâu? Là câu hỏi lớn đặt ra cho tôi, bạn và tất cả chúng ta.

Chúng ta vỡ lòng mốc bụi dĩ vãng, một nhà văn đã nói thế.

Văn học Cham, tôi làm được, các bạn thì sao?

Mời quý vị và các bạn bấm vào đây xem giải minh: (511) 27. Âm nhạc Cham ở đâu? – YouTube