1. Joshua Wong Hoàng Chí Phong ở tuổi 17, đã dũng mãnh đứng lên lãnh đạo phong trào Dù Vàng làm chao đảo lão khổng lồ Trung Quốc. Câu chuyện cổ tích ấy kéo dài 5 năm, và còn hứa hẹn. Có thể giữa móng vuốt độc tài và lọc lõi chính trị, nỗi mơ mộng ấy bị làm cho rệu rã.
Không sao, tiếng nói của tuổi trẻ đã tạo ảnh hưởng rộng khắp, gieo mầm tự do đến giấc mơ các thế hệ tiếp nối. Nó khởi từ một góc nhỏ bé của địa cầu: Hồng Kông.
Ở trời Tây, cô nữ sinh cuối cấp II Greta Thunberg qua hành động đơn độc, đã truyền lửa cuốn hút mấy triệu học sinh, sinh viên các nơi bãi khóa hưởng ứng phong trào Môi trường.
Ngoảnh nhìn lại, bãi khóa chẳng thấy đâu sinh viên, học sinh Trung Quốc [với Việt Nam], Nga hay châu Phi, thế giới Hồi giáo càng không. Mấy khối nhân loại khổng lồ này đang lo đối phó các vấn đề cùng tham vọng riêng của họ, thây kệ trái đất ấm lạnh ra sao.
Quanh đi quẩn lại vẫn cứ là Bắc Mỹ, châu Âu, và một phần các quốc gia phát triển khác. Mà bộ phận này lại phải cần đến thế lực khủng khác bảo vệ: Mỹ. Mà chính Donald Trump đầu não lực lượng ấy vừa rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris!
Còn Putin thì gỏn lọn: Greta chưa hiểu hết về thế giới ngày nay.
Lần nữa giấc mộng tuổi trẻ bị bóp nghẹt! Nhưng nó không chết. Tiếng nói của niềm hi vọng nhỏ bé ấy đã vang lên và lan truyền mạnh mẽ, khởi từ đất nước được cho là hình mẫu của phát triển bền vững: Thụy Điển.
2. Đúng, Greta lẫn Wong ngây thơ chính trị, trước các thế lực và ở cái thế giới ngày nay đó. Chúng đang hủy hoại trái đất, nguy cơ kéo nhau rơi xuống vực thẳm.
Trung Quốc là con quái vật vừa thức giấc, lù lù bước tới, bất chấp tất. Nó muốn dựng lên thế giới riêng nó, buộc kẻ yếu tuân thủ luật chơi của nó.
Nga là một thứ thế giới bí hiểm khác, ở đó Putin hiện thân là một Sa hoàng hiện đại. Mới nhất, 3.500 người biểu tình đòi hỏi tổ chức bầu cử tự do, cả phản đối việc ông nắm quyền quá lâu, thì có đến 1/3 bị tóm – là điển hình tiên tiến.
Hai ông lớn này tự đóng cánh cửa đối thoại.
Thế giới Hồi giáo nữa! Dẫu có chia năm xẻ bảy đánh nhau sứt đầu mẻ trán tới đâu, trong tay vẫn là Kinh Coran, trên môi mãi là lời Thánh Mohammad mà tụng, mà truyền vào bộ phận nhân loại “chưa sáng mắt sáng lòng” còn lại.
Thêm cái nỗi Châu Phi, đẻ đái cho thật nhiều vào, để phải đối phó với hết nạn đói đến nạn dịch, hết mấy ông chủ tham lam và ngu muội tranh giành tài nguyên đến xung đột và thanh trừng sắc tộc. Rồi là chạy và chạy, không phải qua thiên đàng Cộng sản Trung Quốc, mà cứ nhè mấy ông nhà Âu Mỹ đang yên ổn mà náu thân.
Ở bốn thế giới này, tiếng nói của Greta lẫn Wong là con số không.
3. Âu Mỹ “nhân đạo” từng mở vòng tay đón nhận di dân từ đủ vùng miền, đủ màu sắc, thành phần. Thế kỉ trước Pháp là đất nước đi đầu, để hôm nay lãnh đủ. Hiện Ý, Tây Ban Nha, Đức, Anh, và… vừa lên kế hoạch tiếp nhận, rồi sự thể đang làm vấn đề chính trị xã hội nhức nhói.
Mỹ đã và đang chấp chứa, không chỉ dân thường, mà cả ngàn vạn ông lớn giàu sụ. Cái tít báo Tri Thức (9-4-2018): “Vì sao rất nhiều người Trung Quốc “chửi Mỹ” nhưng vẫn gửi con sang Mỹ?” không phải giật chơi, mà là thật. Ở đây cũng nên tính cả quan lớn đất Việt vào cho đủ bộ.
Donald Trump sực tỉnh, rồi bất cần “nhân đạo”, và dù thế giới kêu Trời, mặc – ông xuống tay. Nghĩa là Mỹ cũng đã THỦ.
4. Ở diễn đàn Môi trường Liên hiệp quốc, cô bé Greta trừng ông:
– HOW DARE YOU?
– Cháu còn bé dại lắm, về nhà mà ngồi vào lớp đi, – Trump xoa đầu cô, rất mực cha nội.
– SAO MI DÁM? – Cô bé Thụy Điển chẳng vừa, vặn lại.
– He he, dám chứ, sao không? Cháu làm như ông mới mẫu giáo ấy. Trái đất này nổ tung thì hẳn, có ông nó nổ chậm hơn tí. Đan Mạch, Na Uy, Thụy Sĩ, Thụy Điển hay Thụy gì gì nữa thì ngon rồi, nhưng nhỡ chú Putin đưa siêu tên lửa mang đầu đạn một tấn vào, cậu Tập đổ triệu tấn thức ăn bẩn vô, dân tị nạn Hồi giáo, châu Phi tràn tới, cháu tính sao đây?
Im lặng. Trump tiếp:
– Cháu đứng ở cửa khẩu giảng bài về trái đất đang ho hen, hay cháu ngồi ôm mặt khóc? Cháu biết cei Sara chứ, người lành thế mà năm ngoái ông còn không cấp visa cho chú ấy vào Mỹ mà! America First nước Mỹ trước hết. Thế giới dân chủ trước hết.
Sang năm cháu nói một tiếng với Hội đồng Hoàng gia nước cháu cho chú ấy cái giải Nobel thì may ra…