Việt Nam cần dân chủ chưa? – Chưa phải lúc, bởi trình độ dân trí của ta còn thấp. Việt Nam cần luật biểu tình chưa? – Chưa phải lúc, do người Việt Nam chưa ý thức đầy đủ quyền lợi và trách nhiệm công dân…
Câu hỏi: Tinh thần và tư tưởng dân chủ chưa được giáo dục cơ bản từ trường học, thì làm sao đòi hỏi công dân có ý thức đủ đây?

Tháng 5-2015, sau buổi thuyết giảng ở Sứ quán Thụy Sĩ – Hà Nội, bạn thơ [là quan TW] TCL tìm đến tôi tận khách sạn.
– Phần đầu bài nói chuyện khá là nhạy cảm, chưa phải lúc trình bày những điều đó, – bạn thơ nói.
– Đó là sự thật, anh à. Sự thật lịch sử ấy cần được cho thế hệ VN hôm nay biết… Kêu chưa phải lúc, vậy BAO GIỜ mới là phải lúc?
Tháp Chàm, Cù Lao Chàm, Ma Lâm Chàm, giếng Chàm, vân vân Chàm… có mặt suốt giải đất miền Trung Việt Nam. Chủ nhân của chúng là Cham. Vậy họ là ai, từ đâu, và đang ở đâu? Bản đồ Việt Nam chữ S cong tròn đẹp đẽ như hôm nay, từ đâu mà ra?
Các câu hỏi đơn giản ấy đòi hỏi câu trả lời nghiêm cẩn. Trả lời, không thể không đề cập đến vương quốc Champa với vị trí địa lí, xa hơn – không chừa trừ các cuộc Nam tiến của Đại Việt với các cột mốc lịch sử quan trọng cùng cuộc di tản của Cham với ra đi và ở lại, kèm bản đồ minh họa…
Ta có thể giấu mãi không? Giấu, con dân của vương quốc xa xưa ấy sẽ mò tìm để biết quá khứ của họ, không thể tránh. Cung cấp thông tin đúng, chính thống cho họ không hay hơn đẩy họ tìm đến các bài viết ngoài lề, có thể lệch lạc; và nhất là – nói theo điều ta hay lo lắng – có thể là những sử liệu “độc hại”.
– Đồng ý với Sara, nhưng các chi tiết ấy khá nhạy cảm, và chưa phải lúc…
– Vậy bao giờ mới phải lúc. Một thế hệ mù mờ về lịch sử ông bà đi qua, rồi thêm một thế hệ khác kế tục nỗi mù mờ kia thì mù mờ còn kéo dài đến bao giờ?