Bản dịch tiếng Anh 2005-1: Chương Đài, 2014-2: Alec G. Schachner
Rija Nưgar – Chúc bà con, anh chị em, và bạn đọc năm mới Cham an lành. Sara đăng lại bài thơ đinh trong tập thơ Lễ Tẩy trần tháng Tư, cùng 2 bản tiếng Anh của Tiến sĩ Chương Đài [Hoa Kỳ] và bạn Schachner [Mỹ gốc Do Thái].
Thuk siam!
+
Nắng đã khởi động trên đồi tháng Tư
khởi động sớm hơn nhiều thế kỷ trước
khi biển còn chưa thức giấc
sớm hơn cả ký ức thầy chủ lễ già.
Sớm hơn. Nắng đã khởi động
nắng cưỡi lên chiếc roi mây vũ sư ka-ing
đánh thức trống baranưng còn nằm phủ bụi trên xà nhà
lay dậy tiếng gáy cặp gà trống đêm cuối cùng chờ hiến tế.
Nhanh hơn. Tôi thấy nắng vỡ
trên bước chân viên pháp sư bước gấp xuống đồi
nhanh hơn nữa. Tôi thấy nắng tràn
không kịp cho giọt sương còn nán ngủ
nắng vây bọc mái tóc đám thiếu nữ xuống sông lấy nước, cây cột, tấm tranh, màu áo, tiếng gọi nhau tràn về đầu làng
dựng lên kajang cuộc lễ
nắng vồ chụp cả khăn mưtham bà vũ nữ
bay qua 365 ngày tẩm nhiễm nỗi trần gian.
Lễ tẩy trần đang khởi động.
Cũng ngày này tháng này của muôn ngàn năm trước
cũng cái lo lắng, đắm say, thắc thỏm chờ đợi này
chỉ sự lặp lại là có mặt
cũng bản kinh, bài tụng ca đang được giở ra này.
Lửa đã đỏ
đỏ hoa lựu mua ngoài chợ hôm qua đỏ bingu yang vừa hái đỏ nắng hạ
đỏ màu áo Ông đỏ
lửa đã đỏ vào ngõ ngách mọi tâm hồn chờ đợi
nến được đốt lên nhiều ngọn nến cháy lên giữa trưa ngày
trước cửa kajang kia – lửa đã đỏ.
Ông thấy
Ông giơ cao roi/ cao trên những thế kỷ cũ
Ông quất xuống hai chân/ hai chân ù lì từ triều đại trước
bàn chân 365 ngày chỉ biết đi theo đường cày
bàn chân hôm qua chậm chạp nhịp Cei Dalim, Cei Tathun
bàn chân toan làm xơ cứng.
Lễ Tẩy trần đang khởi động
tiếng thầy chủ lễ lầm rầm khấn tiếng baranưng vỗ
vẫn còn là chưa đủ – bài kinh lễ nguyện cầu
chưa đủ cho niềm vui Ông.
Kho chúng ta đầy ứ từ – những từ mòn chán
đầy ứ từ/ vẫn không lấy manh mún từ ngợi ca niềm vui
một từ vươn vai ngang tầm ngọn lửa
ngang tầm lễ tẩy trần.
Không còn từ để gọi. Ông thét lên. Các từ xếp cánh và lủi mất
chỉ có tiếng thét Ông tràn vào khoảng trống trần gian
A… U… M …
Ông thét lên
tiếng thét dội đến bầy trâu gặm cỏ đồi xa dỏng tai nghe
oan hồn bị lãng quên ngàn năm đội tro than ngồi dậy
cánh chim giật mình bay ra vội vã quay lại
như sợ bị tranh mất nguồn vui tẩy trần.
AUM…
Ông đã thấy
cửa trời mở như vòng tay người vợ kiếp xưa ông mở
đám mây mùa tràn về như chỏm tóc đứa con trai kiếp sau ông bay về
Ông dang tay
Ông bước tới, đạp tới bằng bàn chân ngày qua còn đẫm bùn
sá gì ngọn lửa lẹt đẹt với tiếng vỗ tay ahei lẹt đẹt
sá gì trống ginang đánh giục truy đuổi sợ hãi
Ông biến vào lửa Ông nhảy cùng lửa Ông là lửa
sạch lần cuối cùng, sạch muôn ngàn lần nữa
cho thế giới một lần được sạch. Như thế.
Nhanh. Nhanh hơn
khói bốc lên thành mây, khuôn mặt người cụm mây, mái tóc vạn sợi mây, cả khoảng không gian tảng mây mưa khổng lồ.
chúng đang lở, đang vỡ và sắp ném tới trận mưa.
Đã vỡ lễ tẩy trần tháng Tư. Ông thấy
vỡ đất, trời, âm thanh bài tụng ca
vỡ niềm vui chờ đợi giấu kín.
Cuộc sống không còn là chần chừ, trì hoãn nữa
nhanh, nhanh hơn
nhưng chậm quá chậm như không thể nào chậm hơn. Ông thấy
ngôn ngữ bài tụng ca tràn vào triệu triệu tế bào đang sống hay đã chết
tràn và lay động không bao giờ cho chúng ngủ nữa
cả triệu triệu hạt mầm đang vươn vai ngóc đầu.
Bước đạp vạm vỡ hơn. Tôi thấy – dứt khoát hơn
thế giới vỡ vụn và ráp lại qua hơi thở gấp
lửa hấp hối.
Ông bị quăng ra khỏi vùng lửa – mình đầy thương tích
cả thế giới thương tích – chỉ nụ cười vẹn nguyên niềm vui vẹn nguyên
triệu triệu giọt nước bay về dập tắt tia lửa sống sót toan gượng dậy lần cuối cùng
dập tắt khổ sở, thất vọng trên những khuôn mặt. Tôi thấy.
Ở bên kia niềm vui
Sự chịu đựng vẹn nguyên họ lại bắt đầu bén rễ.
Bis bis wơk wơk
lần nữa đi ta
lần nữa lần nữa đi cuộc sống.
THE PURIFICATION FESTIVAL IN APRIL
2005-01: Chương Đài
The sun has started above the April hill
started earlier than in previous centuries
when the ocean has yet to stir
earlier than the memories of the ceremony elders.
Earlier. The sun has started
riding on the dancing master Ka-ing’s rattan switch
waking up the baranung drum still covered in dust on the ceiling beam
rousing the crowing of two cocks waiting one last night until their sacrifice
Quicker. I see the sunlight breaking
under the footsteps of the shaman hurrying down the hill
even faster. I see the sunlight spreading
not leaving time for the dewdrops to linger in sleep
the sunlight encircles the hair of girls heading down the river to fetch water, the woods,
the scene, the dress colors, the calls to return to the village
build up kajang constructions for the ceremony
the sunlight has even flooded the mutham scarf of the female dancer
flying through 365 days of contamination of the world
The purification ceremony is starting
The same day the same month of a thousand years ago
The same worries, devotion, anticipation
only the repetition is present
the same book of liturgy, worship chants will be sung.
The fire is blazing red
red the pomegranates bought yesterday at the market red the flame tree flowers
newly picked red the summer sun
red the dress of the shaman
the fire has burned into the nooks and crannies of every waiting soul
the candles are alit the candles are burning at midday
before the kajang – the fire is blazing red.
He sees
He raises the cane high / high above the centuries past
He whips down two feet / two feet dormant since the previous reign
feet that in 365 days only learned how to tread along the furrows
feet that yesterday danced sluggishly to Cei Dalim, Cei Tathun’s rhythms
feet that are about to be hardened
The purification festival is starting
sound of the shaman’s praying, sound of the baranung
and yet not enough – liturgical prayers
are not enough for his pleasure
Our supply store is full of words – words worn and dull
full of words / there are no words to sing of delight, of pleasure
one word rose up to the top of the fire
to keep pace with the purification festival.
There are no more words to call. He screams out. All the words fold
their wings and slip away
only his scream floods the empty world
A…U…M…
He screams out
his scream reverberates reaching a herd of buffaloes grazing on a faraway hill,
straining to listen
souls unjustly forgotten for a thousand years, sit up from ashes and coals
flocks of birds startled, hurriedly fly out and back
as if afraid of losing the joy of purification
AUM…AUM…AUM
He has seen
the door of the heavens open, opening like the arms of his wife of a previous lifetime
the monsoon clouds return, returning like the flying crop of hair of his son of a
future lifetime
He spreads out his arms
He steps forward, setting down feet that in previous days were coated with mud
regardless of the fires crackling with the sounds of hands clapping ahei crackling
regardless of the ginang drums suddenly beating, driving away the fears
He transforms into fire he dances with fire he is fire
cleaned for the last time / cleaned for a thousand thousand times
so that the whole world may be cleaned one time. As it is!
Quick. Quicker
smoke rises into clouds, the human face shrouded in clouds hair of a thousand clouds, all of the cosmos blocked in colossal columns of clouds
all crumbling, crashing down and about to throw down a rainstorm.
Broken the purification festival. He sees
the earth breaking, the sky, the sounds of chants
breaking the anticipated pleasures kept hidden.
Life is no longer postponed, no longer delayed
quick, quicker
but slow, too slow as if unable to be slower. He sees
the language of the chants of worship overflows into millions millions
of cells alive or dead
overflows and shakes them up never let them sleep anymore
the millions millions of sprouts are craning to raise their shoulders and lift their heads up.
Steps stamping more robustly. I see – more clearly
the world broken up and re-assembled through rapid breathing
the fire on its last gasp.
He is thrown out of the fire – his body covered with injuries
all the world injured – only the smile untouched
the joy untouched
millions millions of water drops fly down to extinguish a surviving spark
trying to flicker one last time
extinguish misery, hopelessness on the faces. I see.
Beyond the joy
Their intact resilience has taken root.
Bis bis, wok wok
once more ours
once more once more life.
THE PURIFICATION FESTIVAL IN APRIL-02
2014: Alec G. Schachner
Sunshine begins to warm the hills of April
starting earlier than many centuries past
when the ocean had yet to awake
earlier than all the memory of the elder ceremony priests.
Earlier. The sun opened its warming rays
bright astride the ka-ing dancing master’s rattan rod
rousing the baranung drums still lying dust-covered in the attic
stirring awake the crows of a pair of roosters waiting through the last night before
their sacrificial offering.
Faster. I see the sun breaking
athwart the footsteps of the shaman hurrying down the hill
even faster. I see the sunlight spilling across
no time for the dewdrops to linger in sleep
sunshine encircling the hair of a crowd of girls headed down to the river to get water, the columns of trees, the flat landscape, the multicolored garments, the sweeping calls to return to the village
to build the ceremonial kajang
the sunlight falls catching at the folds of the old dancer’s mutham scarf
flying across 365 days coated in the impurity of this world.
The purification festival is beginning.
On this same day this same month for everlasting millennia past
the same anxieties, infatuations, this uneasy waiting
only the repetition is present
the same sacred texts, hymns of worship are unfurled.
Fire blazes red
red pomegranate flowers bought at yesterday’s market red Royal Poinciana flowers freshly plucked red summer sun
red garb red He
fire burned red into the labyrinthine skeins of every waiting soul
candles lit aflame many sticks alight glinting in the midday
before the door of the kajang there – fire blazes red.
He sees
He raises his rod up high/ high above the old centuries
He flogs two feet/ two feet taciturn since the dynasty past
feet that for 365 days only know to follow the plow’s furrows
feet that yesterday danced sluggishly to the rhythms of Cei Dalim, Cei Tathun
feet hardened by acidity.
The Purification Festival is beginning
sound of the rite-master’s chants rumbling devotion the beating baranung booms
still not yet enough – the scriptural orisons recited
not enough for His contentment.
Our storehouse is brimming with words – words worn and dull
full of words/ still not a single phoneme to praise delight
one word strives to soar up level atop the flames’ shoulders
level atop the purification festival.
No more words to name. He roars out. The words fold their wings and slip away
only his roar floods the empty world
A… U… M…
He roars out
his roar echoes to a buffalo herd grazing on a faraway hill straining to listen
wronged ghosts forgotten for a thousand years sit up from ashes and coals
flocks of birds startled rise up circling hastily and returning
as if afraid of vying lost within the wellspring of joyous purgation.
AUM…
He has seen
the door of the heavens open like the embrace of his wife of previous lifetimes open
the fleets of monsoon clouds returning like a lock of his future son’s hair flying back
He spreads His arms
He steps forward, treading to match the mud-drenched feet of yesterdays
heedless the fires crackling along with the sounds of hands clapping ahei crackling
heedless of the ginang drums beating urgently pursuing chasing off fear
He transforms into fire He dances with fire He is fire
clean the final time, clean numberless thousands of more times
for the world a single time cleaned. Such it is.
Swift. Swifter
smoke rises into clouds, human faces flock through clouds, hair a thousand strands of cloud, all space dimly pillared into titanic columns of rainclouds.
they are crumbling, crashing apart and about to toss down floods of rain.
The purification festival in April has ruptured. He feels
the earth fracture, sound of the eulogies
shattering the jubilation of anticipating secrets hidden deep.
Life no longer hesitates, no more wavering
swift, swifter
but slow too slow as if no possible way to be slower. He feels
the language of the hymns spill into millions of millions of cells living or dead
overflow and stir them awake never to let them sleep again
all the millions and millions of sprouts are stretching their shoulders to raise their heads.
Steps stomping more sturdily. I see – more firmly
the world fragmented and rejoined by an urgent breath
the fire at its last gasp.
He is cast out freed from the flames – his body covered with wounds
all the world wounded – only the smile untouched the bliss untouched
millions of millions of water drops fly down to extinguish a surviving spark straining to flicker one last time
extinguish misery, hopelessness on the faces. I see.
On the far side of elation
Resiliance untouched they begin to take root once again.
Bis bis wok wok
once more people move
once more once more life moves.