Tết năm ngoái, ngồi với nhóm thế hệ Cham mới, Jaka kể câu chuyện: Trong buổi “thuyết” ở Viện Goethe – Hà Nội, bị một thính giả hỏi vặn mang tính khiêu khích: Cham có văn hóa sao?, “diễn giả” liền bỏ ra ngoài… hút thuốc [đã kể].

Thấy, rồi mới tìm, ai nói thế? Tôi: Thấy, sống với, rồi mới tìm cách diễn đạt. Với Minh triết hay Triết lí Cham cũng cùng thể cách.

Cham có triết lí không? Khác đi, đâu là cốt tủy của Triết ‘Xakarai Cham’?

[1] Như một sinh linh Cham, đó là: Tồn tại, Bản sắc và Đóng góp.

– Sau sống sót, bạn cần tồn tại

– Tồn tại thiếu bản sắc, bạn hổng chân

– Đóng góp, không phải cứ giỏi “Akhar thrah rành Xakawi”, mà cần cái gì căn cơ dù rất giản đơn.

[2] Như một sinh thể độc lập, là Tính [bản] thể, Sáng tạo và Giải thoát. Tôi sẽ tuần tự lí giải phần [2] này.

Làm sao hòa giải 2@1 này, để tôi-Cham và TÔI-nhân loại được hạnh phúc, ở đây và lúc này – là vấn đề căn cốt của triết lí Cham.