Sáng nay tôi tình cờ nghe video clip “Hành trình đi tìm di sản dân tộc”, tác giả Thái Hảo cho rằng người Việt không có tư tưởng, nên mãi sống bằng đầu óc của người khác. Hết Khổng Nho đến Dân chủ Tây phương sang Mác-Lê Cộng Sản, mà chưa một lần chịu suy tư để tìm một triết thuyết cho mình.

Tôi nhiều lần viết, Việt Nam thiếu triết học, nhà trường ta còn chưa chuẩn bị để lấp đầy sự thiếu khuyết thâm căn đó. Triết học ta đang dạy ở Đại học, là thứ triết học Theo-ism: Nghĩ theo, viết theo, nói theo, vân vân theo.

Cham may mắn hơn, có chữ viết sớm, có nền văn học thành văn, và nhất là có một nền triết học và một Tôn giáo ‘Ahiêr Awal’ tuyệt kì được liên tục sáng tạo qua nhiều thế hệ.

Nhưng lạ, vài thập niên qua và nhất là thời gian gần đây, vài kẻ Cham có học, do – hoặc không biết hoặc hiểu biết chưa tới, đã một mực chối bỏ nền triết học và tôn giáo ấy [là điều mà Việt Nam thiếu] tự nguyện làm đồ đệ của chủ nghĩa Theo-ism. Tin Lành, Islam, Cộng Sản…

Tôi gọi đó là tinh thần THÈM NÔ LỆ, phi và phản truyền thống sáng tạo Cham!

Đi theo các tôn giáo khác không có gì là sai cả, khi triết học và tôn giáo ta không đáp ứng được nhu cầu tinh thần và tâm linh bạn. Hỏi, bạn đã thực sự hiểu Cham chưa? Hay đó chỉ thể hiện tinh thần nô lệ muốn sống bằng đầu óc người khác, hoặc giả đây là một toan tính trục lợi trên tâm thế bao sinh linh Cham đang lạc lối trong cuộc khủng hoảng mới của dân tộc?

Ở loạt bài này, bằng ngôn từ giản đơn nhất có thể – tôi sẽ chỉ ra các sáng tạo độc đáo của Cham, tâm hồn con người Cham và tinh thần văn hóa Cham – hi vọng khơi lên vài đốm sáng giữa đêm tối thời cuộc và lòng người.