Thông minh mà tự khai thông minh, không gì ngốc bằng; khôn ngoan mà hô ta khôn ngoan, không gì dại hơn. Đích thị, không thể kêu bằng từ nào khác. Kẹt nỗi, chính tôi đã hành xử vậy!
Serie tút “Cham có thông minh không?”, “Cham vẫn có thể làm giàu”, hay loạt bài phân tích thành bại, hoặc cụ thể hơn: “Tại sao tôi giỏi Akhar thrah đến thế?” vân vân, tôi mấy bận tự khai và hô to vậy. Hà cớ lại đổ đốn thành ngốc với dại thế?
– Cham mãi SAI mà chưa chịu HỌC, thành thử tôi đã phải HI SINH mình.
Đến giờ này còn khư khư giữ “khôn ngoan” mà chi, “thả giàn” đi là vừa – “Viết như thể trối trăng” [thơ Inrasara].
Cháu Khương mắc kẹt Covid-19, tài sản có mỗi smartphone mang đi bán, mua mấy thùng mì tôm kháng cự đại dịch. Trăm ngày xơi mì tôm chay, mãi hai chi tê liệt mới chịu kêu cứu. Không nói đến kĩ năng sống thành phố cần được rèn luyện, nếu cậu có được tí thông minh thì chuyện đã khác.
Tuổi vị thành niên chưa được ai dạy thì vậy, chớ bạn thơ kia – thi sĩ vốn được/ tự cho thông minh – cũng ngốc chả kém. Có bản thảo thơ, nhờ một tay mơ viết tựa, làm buổi ra mắt sách tận chốn đèo heo; nếu in để kỉ niệm thì được, còn đòi ra chợ đời – có ma nào biết mà mua. Cách làm đó, hỏi có thông minh hôn?
Lâu nay, học sinh giỏi (vốn thuộc dân giỏi toán) thường được cho là thông minh, từ đó thành tự cao. Loài sinh linh nữa, là kẻ biết làm thơ, coi thiên hạ như con nhái.
Hồi EURO 1984, tôi kể báo Pháp khen “hai chân Platini cực thông minh”, bị thằng bạn bác đi:
– Mi đọc trật đâu đó chớ, làm gì có vụ cẳng chân thông minh.
Tội vậy đó, ta không biết có nhiều loài thông minh khác nhau.
Trí thông minh được các chuyên gia bàn nhiều rồi, không cần lặp lại. Nêu sự vụ thơ ở trên, để biết: Có thể thơ bạn hay, nghĩa là bạn sở hữu trí thông minh ngôn ngữ, nhưng bạn thiếu hụt trí thông minh giao tiếp. Thời này cần tiếp thị, có hàng mà bạn không biết đến hay không giỏi chào hàng, thất bại là khó tránh.
Khổ nỗi, nhà thơ lại quen thói khinh chê nghề này. Rất nhiều nhà thơ Việt mang tâm lí đó. Thèm khát nổi tiếng mà lại coi thường P.R, có kẻ thông minh [thực sự] nào đi làm vậy hôn?
Câu hỏi: Bao giờ Cham chịu học?