[5 phần: Cơ sự, Khởi động & diễn biến, 3 Nhân vật chính nổi tiếng, Đơn kiến nghị, Kết thúc & Lời cảm ơn]
Tin vui mới nhất! Chiều 18-5-2021, Pô Gru Nguyễn Lài, Chủ tịch Hội đồng Sư cả Bà-ni Ninh Thuận báo cho biết: Trên đã quyết “Dân tộc: Cham, Tôn giáo: Bà-ni”!
Thêm: chị N palei Văn Lâm cũng cho biết công an Huyện và Tỉnh phon tin cho chị cùng nội dung, được chị báo lại với Imưm Dương Điệp và Imưm Đạo Văn Tý.
Hai vị yêu cầu bà con hãy bình tâm, văn bản chính thức sẽ đến sau Bầu cử Quốc hội.
Như vậy, công cuộc này cũng cần đến… HỒ SƠ.
1. CƠ SỰ
Đợt làm CCCD đầu năm 2021, sinh linh Cham Bà-ni khai “Tôn giáo Bà-ni” thì được chuyển qua “Hồi giáo”, ai không chịu thì: “Tôn giáo: Khác”. Người biết chuyện tò mò, phát hiện thấy Danh mục Tôn giáo Việt Nam vắng bóng tên Bà-ni.
Nữa, tất cả tín đồ Bà-ni xấp xỉ 45.000 được dồn hết cho Hồi giáo. Thế là sự sanh…
2. KHỞI ĐỘNG & DIỄN BIẾN
Ngày 27-3-2021, Thông Minh Chánh có thư kiến nghị gửi TT Nguyễn Xuân Phúc, bộ trưởng CA Tô Lâm. Nhưng châm ngòi chính là facebook Nguyễn Ngọc Quỳnh và Thập Liên Trưởng, hai ngày sau NNQ còn tiếp tục chớ Trưởng thì “mất tích”.
Dạo đầu, Media Sap Cam và Ikan Di Ram đã tạo khung avatar để ủng hộ” Tôi là người Bani, tôi không phải Hồi giáo”.
Ngày 25-4-2021, Kiều Maily mở màn công cuộc THẢO LUẬN bằng câu hỏi: “Tại sao và ai gom Chăm Bani chúng tôi vào Hồi giáo?”. Tiếp đến là Xuan Bao, ở “Chuỗi series: Viết về quê hương tôi, kỳ 44: Nguy cơ tôn giáo Bà-ni mất, tỗi lỗi này ai mang?!” đăng ngày 27-4-2021.
Lại Kiều Maily, ngày 28-4-2021: “Ai cướp mất tôn giáo Bani của tôi?”
Dư luận Cham xáo động mùa Ramưwan.
Ngày 4-5, Lựu Hoàng Điệp viết “Islam là một tôn giáo ĐỘC THẦN, chỉ thờ duy nhất Allah, tuyệt đối không được thờ ai khác”.
Ngày 5-5-2021, Thông Minh Chánh làm “khảo sát nhỏ” trên Cộng đồng Chăm Việt Nam. Để ngày 8-5-2021, Nik Mansour Nik Halim ở tút “Bani, Islam và thẻ CCCD, nói một lần rồi thôi” khẳng định Bà-ni không là một nhánh Islam!
Tại Hoa Kỳ, ngày 9-5-2021, Amuchandra có bài nhắn đầy thiện chí đến Văn Ngọc Sáng Putra Podam. Rồi bậc đàn anh là Ysa Cosiem, ngày 11-5-2021 cảnh báo nguy cơ: “Mâu thuẩn tôn giáo có xóa tan được không?”
Tiếp…
Anh Nguyen Ngoc, 11-5-2021: “Chào anh Sáng”. Nguyễn Chế Đôn, 13-5-2021: “Bani không có tên trong danh mục tôn giáo, đâu là sự thật và ai là người chịu trách nhiệm?”.
Kiều Maily, 6-5-2021: “Cần lấy lại tên tôn giáo Bani cho Chăm Bani”, ngày 7-5-2021: “Nói với hai ông “Hồi giáo’ là Abdulkarim Bin và Tan Tu, ngày 16-5-2021: “Thư gửi Pô Katip Tan Tu”.
Xuan Bao, 7-5-2021: kỳ 45: “Những “điểm nhấn” liên quan đến tôn giáo Bà-ni”, ngày 16-5-2021: kỳ 46: “Bản tường trình sau giấc chiẻm bao”.
Thông Minh Chánh ngày 4-5 viết Thư gửi Po Tuan Tu, rồi lời giải thích cho bà con Bà-ni cách đổi CCCD vào ngày 17-5-2021.
Ngày 15-5, Lựu Hoàng Điệp tiếp tục có nhiều tút ngắn khẳng định lại quan điểm “Bà-ni” của mình.
Ngày 17-5-2021, Chế Đôn “YÊU CẦU!” kỉ luật ông Đổng Dương Long là thư ký Hội đồng Sư cả Bà Ni tỉnh Ninh Thuận! Cùng ngày, Kiều Maily có “Lời Kêu Gọi Tha Thiết Nhất!” được cộng đồng chia xẻ cực khủng: 259, đủ thấy sức nóng của sự vụ lên cấp độ nào!
Phần tôi, chủ yếu tường thuật và đặt nền cho thảo luận qua 4 bài: “Tôn giáo ‘Ahiêr Awal’, các yếu tố quyết định sống còn”, “Trước bờ vực xung đột” và “Bà-ni không là một nhánh Hồi giáo, tại sao?”, “Vụ mất Bà-ni, từ BBC đến Liên Hiệp quốc”.
Ngoài ra tôi còn có 2 “ghi chép” về cuộc gặp các vị chức sắc ở Sang Mưgik Phước Nhơn, sau đó cùng Imưm Đạo Văn Tý là buổi gặp Pô Gru Dương Khà tại nhà riêng (không đưa ra công luận).
Bao nhiêu sinh linh Cham dự cuộc: Tâm Thành Thy, Thập Văn Sự, Anh Sri, Lựu Hoàng Điệp, Yatrang, Len Ny, Người Chăm cùng hàng trăm bạn trẻ khác vừa viết tút vừa còm, vô số kể. Nhất là 2 facebook Cộng đồng Chăm Việt Nam và Sri Manti Kraya nhiệt tình share và bình luận theo dòng thời sự.
Cả BBC cũng nhập cuộc với bài tường thuật: “Cộng đồng chăm bà-ni bé nhỏ đứng trước nguy cơ mất tôn giáo” ở thời điểm nóng nhất: 12-5-2021!
3. BA NHÂN VẬT NỔI TIẾNG
[1] Tiến sĩ Văn Ngọc Sáng Putra Podam nghiên cứu và phát hiện “Hồi giáo Bà-ni là tôn giáo độc thần” và… bị một Muslim chính hiệu Nik Mansour bác bỏ, còn nữ sĩ Kiều Maily phản bác đanh thép trên facebook BBC ngày 13-5-2021:
“Tôi là phụ nữ BANI, tôi xin nói rõ. Nếu Islam (Hồi giáo) chỉ có biết một Allah duy nhất và sứ giả của Ngài là Muhammad. Thì người Chăm BANI và người Chăm Bà-la-môn thờ phượng cả 5 hệ thống “Thần thánh” khác nhau:
Thứ nhất, chúng tôi tôn Allah và các vị thánh là đương nhiên rồi. Thứ hai, chúng tôi còn thờ phượng các vị Thần Bà-la-môn…
Thứ ba, người Chăm BANI thờ cúng Pô Yang là các vị vua, anh hùng liệt nữ được thần hóa. Thứ tư quan trọng nhất, chúng tôi cúng tế Muk kei Ông bà tổ tiên cùng các lễ Rija
Và cuối cùng BANI cũng cúng các Thần Yang tiền tôn giáo như Pô Bhum…
Vậy BANI khác Islam cả trời vực, riêng nội việc thờ phụng như kể ở trên thôi, Islam đủ LOẠI người Cham BANI khỏi tôn giáo họ rồi.
Vậy mà có kẻ cố ý gộp BANI vào Islam là ý đồ trục lợi không hơn không kém.”
[2] Ông Đồng Dương Long, Thư ký Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bà Ni tỉnh Ninh Thuận bị các chức sắc Bà-ni Phước Nhơn cho là đã “ăn cắp con dấu” kí “tờ giấy ma”, “mưu toan phá Đạo” hành hương vào Sang Mưgik “để dụ Đạo”.
Nhận phần quà từ “Hội Bani Champa quốc tế”, chuyến hành hương kì lạ này bị 4 Sang Mưgik từ chối, và được phụ nữ Phước Nhơn chuẩn bị vài món hàng “đặc dụng” đón chào, suýt nữa gây nên sự cố lớn.
[3] Tiến sĩ Thành Đài live stream đòi chất vấn đại diện Chính phủ Việt Nam tại diễn đàn Liên hiệp quốc rằng, hà cớ để mất tên Tôn giáo Bà-ni. Ngay sau đó anh phỏng vấn trực tuyến Pô Imưm Từ Công Dư – Phó Chủ tịch Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bà Ni tỉnh Ninh Thuận. Ở đây anh ráo riết đẩy Pô Imưm vào thế chống đỡ, phải đổ hết lỗi “Hồi giáo Bà-ni” cho vị chủ tịch và nhất là PGS-TS Thành Phần. Cuối rốt Imưm Dư nói nhỏ “Tôn giáo Bà-ni cũng được”! Tiến sĩ này còn dọa nếu Pô không tuân thủ ý nguyện tín đồ, thì chỉ tháng sau Pô sẽ… mất chức!
Hôm qua 18-5-2021, Tiến sĩ Thành Đài trở thành ngôi sao nổi tiếng khắp 3 palei: Ram, An Nhơn, Phước Nhơn. Đâu đâu cũng nghe tên Thành Đài… Thành Đài…
4. ĐƠN KHIẾU NẠI
Đơn được Xuân Bào, Yatrang Nguyễn và bác Đạo Thanh Nhung thảo và anh chị em góp ý hoàn chỉnh, lấy chữ kí mọi thành phần, lứa tuổi. Phụ trách ở Ninh Thuận là: Bác Đạo Thanh Nhung và bác Tài Quyển. Ở Bình Thuận có: Đồng Thanh, Lựu Hoàng Điệp và Thông Minh Chánh. Mọi người chỉ yêu cầu 100 chữ kí, là vừa. Thế nhưng…
Kết quả:
[1] Bình Thuận
Palei Lạc Tánh – Bình Thuận: 155 tín đồ. palei Bình Thắng – Bình Thuận: Pô Gru, Pô Imưm và 56 tín đồ, palei Phò Trì: chức sắc và công chức: 10, tín đồ: 34.
[… chưa kiểm]
Palei Karang: sau khi tất cả 13 vị chức sắc và 4 tín đồ kí, đơn bị thu, sau đó 16 tín đồ thay mặt bà con kí. Ba làng ở Phan Thanh, đơn chưa kí đã bị tịch thu
[2] Ninh Thuận
An Nhơn: Sư cả, Pô Imưm Tân, Pô Katip Tân, Trưởng ban Phong tục, Trưởng ban Phụ nữ và già làng. Phước Nhơn: Sư cả, hai vị Imưm Cựu, Trưởng ban Phong tục, Trưởng ban Phụ nữ, Chủ họ. Hai làng này không chủ trương cho quần chúng kí, vì gần như 100% tín đồ Bà-ni ủng hộ: Tôn giáo Bà-ni.
5 ‘halau’ còn lại, dự tính ngày 19-5-2021 hai bác mang đơn đi thì được Pô Gru Nguyễn Lài báo cho biết “tin vui”, nên hai bác thôi.
LỜI CẢM ƠN
Trên đã hứa, Pô Gru Chủ tịch Hội đồng báo như thế, nên việc lấy chữ kí tạm ngưng. Có bạn hồ nghi rằng do đụng bầu cứ, nên người chính quyền dùng “kế hoãn binh”. Vâng, thì cứ cho là thật, vui cái đã có gì tính sau.
Tháng Ramưwan và Rija Nưgar, tôi lang thang các palei: Chakleng, Pabblap Birau, Pabblap¸ Hamu Tanran, Cwah Patih, Padra, Katuh, Ram, Cang, Boh Dang, Pabhan… vừa ‘dađaup’ vừa ‘biđaang’. Làm việc và trao đổi với đủ thành phần: Chức sắc, trí thức, dân thường, già làng, an ninh, bên “đối thủ”, Đại biểu Quốc hội… qua đó tôi rút ra nhiều bài học sáng giá.
Xin nói lời ĐWA APAKAL,
Anh chị em facebooker kịp thời lên tiếng, cả sinh linh không viết tút nhưng đã share, like, comment cũng đáng quý. Cảm ơn các chú bác, anh chị em thảo đơn thư và không quản gian lao, vượt qua “sợ hãi” để đi lấy chữ kí. Cảm ơn tất cả tín đồ Bà-ni đã đứng sau lưng những đứa con ở “tuyến đầu”.
Phần tôi, cảm ơn các vị chức sắc, gia đình và cá nhân đã đón tiếp Sara cũng như hỗ trợ tôi lập “hồ sơ”; cảm ơn anh Thông Thông Khánh kịp thời đưa ý kiến thông minh, hợp tình hợp lí; cảm ơn cháu Minh Hiền Thành chịu sát cánh với cei Sara; cảm ơn các bạn trẻ đã không một lần có ngôn từ đụng chạm đến người Cham Muslim anh em;
Cảm ơn các anh chị trong cơ quan Nhà nước, các bạn an ninh có các hỗ trợ cần thiết; cảm ơn tiến sĩ Văn Ngọc Sáng và anh Đổng Dương Long, nhờ các anh mà bà con Cham Bà-ni THỨC TỈNH về tôn giáo Bà-ni cùng sinh phận của mình hơn.
Và xin cảm ơn cả tôi nữa!
Likau đwa apakal & đwa karun tất cả!
Pô Yang pakah yawa ka khol ita!