Vụ Trần Mạnh Hảo & Đỗ Hoàng vừa qua: Đ.H trực tiếp miệt thị Cham, còn TMH dung túng nỗi ấy qua chấp nhận cho các comments bẩn xuất hiện, bị anh chị em Cham và ngoài Cham phản ứng mạnh. Có bạn còn đề nghị tôi “làm cho ra lẽ” nữa. Tôi nói không cần thiết, bởi qua siêu xa lộ facebook, tòa án công luận đủ quyết toán sự vụ.
Xin đăng lại bài cũ, để làm bài học.
*
Một vấn đề nảy sinh không thể quyết toán bằng chối bỏ hay cho chìm xuồng, mà bằng phơi bày nó ra, đối mặt với nó, và tìm cách giải quyết nó. Cham Việt sống xen cư và cộng cư, va chạm là chuyện thường tình.
Cham nói: Răng lưỡi sao tránh cắn phải nhau ‘Tagei dalah habar klah di kek gaup’.
Mỗi va chạm mỗi gây cộm, bởi sự thể dễ bị thổi phồng từ va chạm cá thể thành xung đột tập thể. Vấn đề là, chính quyền địa phương có KỊP THỜI, CÔNG BẰNG & MINH BẠCH không? Đề tài này tôi đã đề cập nhiều lần mươi năm trước, nay xin trở lại.
Vụ KMV bị giết oan năm 2006, bà con Cwah Patih vào làng Việt đập phá, hay vụ án mạng ở Boh Bini năm 2012, anh em nổi giận kéo nhau qua đốt trụi nhà người Việt kia. Hậu quả, mình vừa bị mất hai mạng vừa thêm mấy chục năm lãnh án tù.
Đá bóng, kẻ phạm lỗi bị thẻ đã đành, ngay người trả đũa cũng lãnh thẻ. Vậy làm thế nào?
Phải thật bình tĩnh – dù rất khó, khi máu chảy ruột mềm. Hãy thu thập đầy đủ chứng cớ, đưa phạm nhân ra tòa, đòi hỏi tòa xử CÔNG BẰNG, và CÔNG KHAI án kia cho bà con biết.
Cham không yêu cầu ưu ái, mà đòi công bằng.
Cham vẫn còn khờ lắm!
Chuyện Cham luân lạc sang đảo Sulu của Philippines, sau hai thế kỉ, lưu dân này đã dựng nên một thành phố giàu nhất thời đó. Thông minh phải biết! Nhưng chỉ vì xung đột với người bản địa mà Cham NỔI KHÙNG đốt cả thành phố, rồi bỏ đi.
Người Tàu Chợ Lớn có làm vậy đâu, họ chịu NHÚN và chấp nhận hiệp thương để cùng tồn tại. Mình là ‘khách trú’ mà! So sánh này dù khập khiểng, nhưng cần thiết.
Nếu gặp chuyện bất công, đã đệ trình nhiều lần mà trên không giải quyết. Làm gì?
Cham không cần đập phá trả đũa khiến người gây hại thù oán, từ đó oán hận kéo dài. Cham không cần ném đá công an tạo cớ lực lượng này đàn áp; thậm chí nếu công an có dùng bạo lực, ta cũng không cần phản ứng lại. Ta bất bạo động toàn phần. Cham chỉ cần cho Việt Nam và thế giới biết: ta đang bị đối xử bất công.
Đây là thời đại thông tin. Chụp ảnh, quay video clip đưa lên mạng, là đủ.
Nhất là hiện nay, trong hoàn cảnh này.