Cộng đồng Cham thời hiện đại, theo cách nhìn của tôi, có 4 sinh linh cá biệt. Là…

Ông Phok Dhan Cơk, nhà Yogi cuối cùng của Cham, con người ảm chữ nghĩa tôi sâu đậm và dai dẳng nhất. Anh Hàm Bộ, Guru của tôi, anh em ngồi với nhau cả buổi không nói một chữ, mà tâm hồn không chút gợn. Anh T’Maung, kẻ lưu trữ kí ức Chakleng, không gì khác. Và anh Phú Đạm, thi sĩ tiếng Cham thuần thành – một kẻ mơ mộng đúng nghĩa [xem 4 bài thơ ở phụ lục].

Họ là những con Ma Hời.

… và TÔI, tập đại thành 4 con Ma Hời kia.

Tôi – Yogi và luận sư; tôi – một nhà văn lưu trữ kí ức dân tộc, và là thi sĩ – kẻ sáng tạo giấc mơ. Riêng luận sư, tôi thuộc loài luận sư xua đuổi đồ đệ.

Không đùa đâu, xua đuổi theo đúng nghĩa đen của từ.

Như Krishnamurti.

Qua cuộc nổ lớn ở thẳm sâu tâm thức, khi Hội Thông thiên học chuẩn bị tấn phong ông bậc Thầy Thế giới, ông tuyên bố giải tán hội Ngôi Sao Phương Đông, chối bỏ cả ngàn mẫu đất, mấy chục triệu đô-la hội viên ban cho ông quyền sở hữu. Túi không, tâm không, ông lên đường du thuyết những nơi cần ông. Như một sinh thể độc lập, sẵn sàng nói chuyện từ nhóm lớn hay nhóm nhỏ, cả các cá nhân quan tâm.

Nhưng khác với Krish, bởi tôi là một Ma Hời.

Ma Hời, tín đồ thuần thành của Tôn giáo Cham cổ đại còn sống sót. Đấy là thứ tôn giáo bất cần tín đồ, không muốn ai khác vào đạo mình, nói chi truyền giáo.

Sinh linh Cham ‘Ahiêr Awal’ xịn cưới đứa con dân tộc nào khác, hay lấy người đồng tộc khác đạo, chết đi phải chịu nằm ‘lingiu Ghur’ (ngoài nghĩa trang) hay nằm ‘Kut lihīn’ (khu vực “nghĩa trang” không lành). Phân biệt đối xử cho bõ ghét. Làm thế thì còn ai dám vào đạo mình chứ!

Là luận sư, tôi không rủ ai đến tủ sách, đến bữa ăn hay bàn nhậu. Tách cà-phê với bình trà Bắc, thế thôi – cũng đủ.

Ai có nhu cầu, hãy đến với tôi. Tôi thoải mái cho đi những gì họ cần. Rồi thôi, không gì hơn, không gì khác.

Tôi không phe nhóm, không thuộc bất cứ hội đoàn nào; hay dù có là hội viên Hội, tôi tuyệt đối không thuộc về.

Lên tiếng, tôi đại diện cho chính tôi, chứ không nhân danh ai, hội nhóm nào bất kì.

Tôi không là thầy của ai, càng không cần học trò để biện minh cho tôi; tôi cấm cả con cháu tôi bênh vực mình, khi tôi bị tấn công.

Ai vì ngộ nhận mà sai bậy với tôi, tôi giải minh một lần rồi thôi; nói là nói cho, nói giúp họ. Nếu sai bậy kia tác hại hay ảnh hưởng đến bên thứ ba [cộng đồng, hay cá nhân ảnh hưởng đến cộng đồng…], tôi nói tới bến.

Tôi là LUẬN SƯ, từ Ma Hời Xứ về đất Cham nói lên huyền nghĩa của Tôn giáo ‘Ahiêr Awal’ cho Cham hiều. Rồi đi. Vĩnh viễn.

Phụ lục

[1] ÔNG PHOK

Ông không làm gì cả, đi loanh

quanh. Ông không đi đến đâu cả,

đi rồi về. Ông không làm gì

cả, ông suy nghĩ – không nghĩ ra

cái gì cả. Con cháu nói thứ

ăn hại, ông cười buồn. Lối xóm

bảo đồ lười biếng, ông nín lặng.

Không lo đói, lo rét gì cả –

giữa đời làng bề bộn. Ngồi trên

tảng đá, ông không nhìn gì cả,

trừng trừng. Ông lẩm bẩm câu thần

chú không ai hiểu gì cả, ông

cười không kẻ biết cười gì cả.

Ông đứng dậy bước về phía góc

khuất xương rồng, và vén váy ngồi

đái. Ông về, làng như thể của

ông không là của ông. Ông vào,

nhà của ông hết là của ông.

Một sáng thức dậy, ông bỏ đời

đi mất xương cốt.

[2] HÀM BỘ – GIẤC MƠ TRIỂN HẠN

Giấc mơ bị giam cầm từ rất sớm

dẫu bé con

Đã chết những dấu chân

dấu chân vẫn con đường mòn ấy

từ làng lên đồi và ngược trở về

làm quen thuộc hơi gió

Đã chết cơn mưa đầu đời

chết

câu thơ chưa kịp khai sinh

những khoanh rừng

Với ngọn gió, ngọn đồi quen thuộc

với khoảng rỗng trần gian nơi ý tưởng chưa đầy tràn

anh ở lại

với hơi thở và hơi thơ câm nín

với giấc mơ triển hạn và

cuộc sống mãi mãi làm triển hạn

Khi hơi thở cuối cùng đã hết hạn chờ đợi

anh đi

Ở lại

dấu chân bị xóa

tên sông đã chết

lang thang những câu thơ trì hoãn.

[3] CHUYỆN ANH T’MAUNG

Có một người

nông dân quá nông dân

mút mùa cày thuê từ

đồng này sang khác đến

thuộc lòng từng tên con trâu

quen thân từng khóm cỏ bụi tre đám bùn đồng Hamu Lanung, Hamu Rok

đồng Hamu Lai Hamu Jawil Hamu Pa-auk Hamu Kai Prauk Hamu Ong Dhan Hamu Mưbiơn Hamu J’Ngwa Hamu Jađaw Hamu Gađak Hamu Li-aung Hamu Kai Kơm Hamu Mưbhauk Hamu Car Canang Hamu Gơm Dei Hamu Mưklung Hamu Pơrya…

Đêm trôi từ quán cà phê này sang khác

quán cà phê nhà quê vô danh không

làm gì không

chuyện với ai

trôi

như thể bóng mờ

Có một người

không tình yêu tình bạn không

gia đình không tổ quốc không hối hả không lo lắng không

như một bóng mờ

trôi

Từ quán cà phê này sang khác mỗi ngày

chọn góc khuất có một người

ngồi viết tên con trâu, dòng sông, cánh đồng

bằng nét chữ rất nét vào cuốn sổ ghi rất đẹp

để làm gì không hiểu

Một người

cuộc sống được đo bằng bước chân theo đường cày và

từ nhà qua quán cà phê từ quán cà phê

này sang khác không gì cả

sống để từ từ già nua

hơn cả bóng mờ

Khi tất cả con sông bị lấp cánh đồng đã chết con trâu lần lượt rời bỏ đời cày

có người suốt ngày ngồi quán cà phê lẩm nhẩm

không gì cả

chỉ những cái tên

Một người

ngày mai đi về phía                               giàn lửa.

[4] ANH ĐẠM

Có người thơ tấp tểnh đi buôn

lận lưng ít nắng quê làm vốn

đi, cứ đi phiêu giạt đất trần

chân sạn, buồn đầy, hai tay trắng

Hai mươi năm trở lại xóm thôn

cũ tiếng bò trưa, vầng trăng muộn

mới điệu cười, lạ nhịp sống

Hốt nhiên

chàng úp mặt

khóc oà.