Cham là loài ưa cãi cọ, hệt… Do Thái!
Do Thái, khi 99 người nói PHẢI, thế nào cũng có một giơ tay kêu TRÁI. Chính vụ đó làm cho Do Thái thành Do Thái. Họ vĩ đại cũng ở đó.
Cham thì khác. Ta cãi cọ, để bớt cô đơn, để cho thế giới biết là mình có mặt trên đời, hoặc tệ hơn: Cãi cọ chỉ để cãi cọ.
Hơn mươi năm qua, riêng vụ Cham cãi nhau, hết “Chiến trường Akhar thrah” đến vụ “Thầy Nguyễn Văn Tỷ – tiến sĩ Thành Phần”, hết “Bà-ni hay Hồi giáo Bà-ni” đến “Hiện tượng Virus PP-Văn Ngọc Sáng” (bắt chước lối nói của 1 FB).
Ở các vụ đó, tôi lánh xa, hoặc nếu có đến gần cũng đứng nơi đường biên. Thi thoảng nói vài lời đính chính, hay vỗ vai can gián.
Xug Yơng [3 năm một lần] kì này, bên Bà-ni Awal không mời Halau janưng Ahiêr tham dự, là chuyện hơi lạ. Đấy là hiện tượng đầu tiên, trong khi chính dịp Xug Yơng, hai bên mới bàn chuyện tôn giáo tín ngưỡng chung. Sự thể nói lên ta đang có vấn đề lớn, hay không vấn đề gì cả.
Bà con kêu đến ông Inrasara. Và tôi thử tìm hiểu, thấy một phần lỗi tại… Xakawi! Mà món này – như tôi từng nói – bên cạnh Akhar thrah, là thứ tôi ngán nhất, từng tuyên bố quyết tâm dốt nó. Dẫu sao, bà con đã kêu, nên tôi thử vào cuộc.
Hôm qua, 5-2-2020, tôi xuống Phan Rang gõ cửa các ban ngành cơ quan công quyền: Ban Dân tộc, Ban Dân vận, và… xin ý kiến. Trước đó, tôi tìm gặp để lắng nghe và thấu hiểu vài chục “trí thức” khác.
Tôi làm cuộc điểm danh:
Chủ tịch bên Ahiêr là Adhya Hán Đô, bên Awal là Gru Glai.
Theo dư luận, 5 vị rành Xakawi, là người khá thân thiết với Sara, là:
Anh Thuan Liem, em họ vợ; anh Thuận Văn Tài, bạn học; anh Trượng Chóng dù từng kí đơn tố cáo lên Trung ương rằng “Inrasara muốn bán Mỹ Sơn cho Yuôn”, nay đã thân thiện; anh Đàng Quyết, anh họ Sara; và Katip Tantu là con ông thầy cấp II của tôi, và chơi thân với tôi từ lâu.
Nghĩa là tôi thuận mọi đường.
Làm gì?
Trước hết, 5 vị này gặp nhau bàn thống nhất cái đã, sau mới đến các vị Ao Kok. Rồi khi Panrang đã quyết, mới tới Krong và Parik.
Xong, Cham mở cuộc hội thảo lớn, và ra… quyết nghị. Rồi cứ thế mà theo. Còn nếu tín đồ của Chủ nghĩa Tùy Tiện có ý tái xuất, bà con đưa sinh linh ấy về ngồi chỗ cũ, là ổn.
Lí là vậy, còn tình với tình trạng hiện nay thì khác. Không ít vị khuyên Sara:
– Theo anh Thuận Văn Liêm, Ahiêr lẫn Awal ở Panrang đã ổn, cả Ahiêr giữa Panrang và Parik cũng vậy, chỉ mỗi Ahiêr Awal trong ấy còn hơi lệch.
– Lúc này đang “nhiễu nhương”, đợi yên yên cái đã.
– Trong thời gian chờ đợi, các vị nên viết mỗi tham luận khoảng 10 trang cho Sara tham khảo trước.
Thôi thì, để nghĩ đã!