Vivekananda: “Hãy là đàn ông, hãy đứng thẳng dậy, và nhận lỗi vào đầu mình”

Câu chuyện.

Bão tới… ngôi nhà của ông đổ sập. Năm đứa con, hai đứa chết, ba đứa còn lại hoảng loạn. Bà vợ vật vã khóc, phần tiếc của, phần thương con.

Ông làm gì? Cùng hùa vào khóc than chăng? Không…

Ông ôm thi thể hai đứa con trao cho thầy cúng: Thầy lo chôn cất cháu cho tôi. Ông chạy lại an ủi vợ, chăm sóc con, và kêu hàng xóm đến giúp dựng tạm cái chòi mới.

Ông là đàn ông, mang trái tim và tinh thần quý ông.

“Hãy để kẻ chết chôn kẻ chết của họ… và đi theo ta”, tuyên thế, Chúa Jesus có vô tâm hay ích kỉ không? Chắc chắn là không rồi.

Cá nhân tôi ‘đắc đạo’ đó ngay từ hết tiểu học. Đám tang, đám cưới, sinh nhật, vân vân thứ dù thân tới đâu – tôi bỏ ngoài tai. Hứng thì đi, không thì thôi. Mà mấy vụ kia tôi hiếm khi hứng. Tôi để cho những kẻ chết ấy tự chôn nhau, và lo cho người sống – ở hôm nay, và mai sau.

Không là thái độ vô tâm, mà tâm ở tầm khác.

Vừa qua ở quê, hai đám tang quan trọng diễn ra cùng lúc: Dì Mơi em ruột mẹ, và dì Chanh bà nhạc của anh Đạm. Tôi tình cờ có mặt là chuyện may. Tôi nói với mấy em:

– Nếu chọn, anh chị em mình có thể vắng mặt ở chỗ dì Mơi, còn với dì Chanh thì khác. Tại sao? Wa Prong vừa mất, mình đi là đi cho bác gái và mấy đứa con anh.

Đó là cách lo cho người sống.

Champa đã mất, nền văn minh rã tan. Làm gì?

Các nhà nghiên cứu trong và ngoài Cham đã thu nhặt các mảnh vụn kết nối thành từng mảng – là cần thiết, và đáng trân trọng.

Tôi cũng vậy, công trình lớn và cốt yếu nhất của tôi là: Văn học Cham, Khái luận – văn tuyển. Sau đó là giải minh để giải oan cho bao sinh linh đã chết. Thế nhưng, nếu dừng ở đó, tôi chỉ cộng tên thêm vào danh sách KẺ KHÓC, mà không gì hơn không gì khác.

Tôi phải sống, và lo cho người sống. Cụ thể,

TÔI PHÁI SÁNG TẠO: Thơ, văn, phê bình… là một;

TÔI PHẢI TẠO ĐẤT CHO SÁNG TẠO: đặc san Tagalau, và…;

Cuối cùng TÔI PHẢI NHẬP CUỘC CỘNG ĐỒNG để giải quyết cuyện cộng đồng, cho hôm nay và mai sau.