“Là trí thức mà bạn không [biết/ dám] lên tiếng về các vấn đề cộng đồng, là bạn chết lâm sàng rồi còn gì”
Vụ “Đốt nhang trong lòng tháp” coi như đã kết toán, và được lưu “Hồ sơ vấn đề Cham”. Duy có một ý kiến lạ cần dành sự phân tích thấu đáo hơn, để rút kinh nghiệm và nhất là, để cảnh giác.
Khi lên tiếng về vụ này, một bạn FB [để tránh rắc rối không đáng, xin không nêu tên nữa] cho là tôi muốn “kiếm bả danh lợi”. Đây là phát biểu lạ lẫm nhất mà tôi từng biết.
Lợi thì dứt khoát không rồi – vì nó cụ thể có thể kiểm chứng được; riêng danh, sẽ rõ hơn ở phần sau. Tạm nêu 3 sự vụ mới nhất để minh giải.
1. VẤN ĐỀ ĐẤT GHUR BINI BỊ XÂM HẠI
Khởi nguồn từ Ghur Darak Neh.
Tháng 7-2013, sau khi đi thăm tất cả Ghur Bini ở Ninh-Bình Thuận và được bà con cho biết thực trạng bi đát của nó, tôi lên tiếng, bên cạnh mở cuộc thảo luận trên web inrasara.com, trả lời phỏng vấn BBC, RFA… Cuối cùng, ở Hội trường KS Phong Lan – Ninh Thuận nơi báo Dân tộc & Phát triển tổ chức hội thảo “Báo chí & Vấn đề chủ quyền biển đảo”, ở tham luận đầu tiên của hội thảo, và ngay câu đầu tiên, tôi nói:
– “Ghur Bini là chứng tích văn hóa biển Cham, tôi nêu vấn đề Ghur Bini không gì hơn là giúp đỡ Đảng thấy, và giải quyết vụ việc. Tại sao gọi là giúp đỡ Đảng? – Bởi, không chính quyền nào chấp nhận vài cá nhân tham lam (một số gia đình Việt) xâm hại đất tập thể (Ghur của Cham Bà-ni) cả. Nếu không ngăn ngừa trước, chắc chắn sẽ có sự cố. Sự cố dẫn đến thiệt hại: mất đoàn kết cộng đồng cư dân và dân tộc, giải quyết sự cố thì mất công hơn và mất nhiều tiền hơn, sự cố xảy ra thậm chí còn mất cả mạng. Nhà văn thấy trước, lo trước và cảnh báo trước”.
Tôi LÊN TIẾNG, nhiều trí thức Cham cả trong lẫn ngoài nước đồng tình, bà con Cham Bà-ni, nhất là dân Pabblap hỗ trợ tối đa. Cuối cùng, chính quyền đã GIẢI QUYẾT theo chiều hướng tích cực nhất. “Lễ Khánh thành Ghur Darak Neh” khai mạc đúng 2 năm sau đó.
2. VẤN ĐỀ ĐÁ KUT BOH DANA 7-2015
Về sự vụ này, cánh trẻ trong palei lên tiếng trước, sau đó vài bạn trẻ và bà con ĐỀ NGHỊ tôi có tiếng nói. Sau nhiều trao đổi qua lại, tôi tổng hợp ý kiến của chú bác lớn tuổi, anh chị em, để đưa ra GIẢI PHÁP khả dĩ nhất. [Chú ý: đó không phải là ý kiến riêng tôi, mà là một tổng hợp].
Giải pháp đó gần như 99% Cham [bà con Boh Danna, người quan tâm và tham gia thảo luận] đồng tình. Những tưởng thành công là cái chắc, ai dè 1% còn lại (người trong cuộc: khoảng 10 người) không chịu. Thế là tôi thua, tuyên bố rút lui.
Và chính quyền XỬ LÍ theo cách của họ.
Tôi dự tính, nếu 1% còn lại đồng tình, tôi sẽ về địa phương thuyết phục chính quyền giải quyết theo hướng hòa giải, có lợi cho bà con hơn nhiều. Tôi tin mình làm được.
3. VỤ OAN CỦA GIÁO VIÊN TRƯỜNG DÂN TỘC NT NINH PHƯỚC 9-2015
Một ngày sau bài Jaya Bahasa lên web Inrasara.com, ngày 20-9-2015, tôi viết bài “Bao giờ giáo viên-trí thức Cham lên tiếng?”, rồi khi nhận được phản hồi ủng hộ, bên cạnh các YÊU CẦU LÊN TIẾNG từ người bị hại, tôi viết tiếp: “Kêu ở đâu? Với ai? Kêu tới đâu?” đề bày cách làm cho họ.
Người trong cuộc có nhã ý MỜI tôi về nhà, người của Trường (?) cũng vậy. Họ còn có ý định vào Sài Gòn gặp riêng tôi nữa, nhưng tôi từ chối tất. Tôi nói tôi lên tiếng như một trí thức, chứ không hành động như một nhà báo hay thám tử.
Cuối cùng, đã không ai làm tới, sự vụ chìm.
KẾT LUẬN
Qua 3 sự vụ, dễ thấy:
– Tuyệt đối không có ai trả tiền công cho tôi làm việc này, tôi cũng không nhận lương để lên tiếng. Nghĩa là không có LỢI. Chưa nói tôi không thiếu tiền, để phải kiếm lợi ở đây.
– Tôi được bà con mời, yêu cầu, thậm chí đòi hỏi [và cả lương tâm tôi hối thúc], Ở THẾ BUỘC tôi mới lên tiếng, nghĩa là càng không có chuyện cầu DANH. Danh tôi không thiếu, thế nên có ngốc mới cầu danh ở đây; chưa kể dấn vào các vụ này hứa hẹn không ít rắc rối đến với bản thân.
[Sau khi xong vụ GHUR BINI, tôi bỏ ra 1,7tr in 50 cuốn Hồ Sơ Ghur Darak Neh tặng cho bà con, và giữa Sang Mưgik palei Phước Nhơn ở mùa Ramưwan 2015, tôi nói với các vị chức sắc và Ban tổ chức rằng: – Xin đừng kể công Inrasara, và hãy quên những gì anh ta làm đi.]
Tôi [và các bạn trẻ] lên tiếng về vấn đề cộng đồng, bị bạn FB ấy cho là “kiếm bả danh lợi”, như vậy:
– đồng tộc bạn [palei Boh Dana] bị nạn, bạn đã im lặng
– đất mồ tổ của làng bạn [palei Pabblap] bị xâm hại, bạn im lặng
– và cả đồng nghiệp bạn [giáo viên Trường DTNT Ninh Phước] bị oan, bạn im lặng…
Tôi không trách bất kì ai im lặng về vấn đề cộng đồng, bởi trong đó có bạn tôi, anh chị em tôi, chú bác tôi. Họ không quan tâm, hay vì vấn đề riêng, họ im lặng.
Riêng bạn, bạn im lặng – không sao cả, nhưng tại sao bạn lại TỐ CÁO NGƯỜI LÊN TIẾNG là “kiếm bả danh lợi”? Bạn thử định nghĩa cho tôi và cánh trẻ Cham biết, BẠN LÀ GÌ?
– Một chữ thôi, cũng đủ!
[Lưu ý quan trọng:
Ở trên tôi nói CẢNH GIÁC, là cảnh giác với các phát biểu kiểu như thế ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần chung: Ta lên tiếng chẳng những không có lợi lộc gì cho ta, mà còn bị chính người anh em ta tố cáo “kiếm bả danh lợi”. Điều đó rất dễ khiến bạn trẻ chán nản, lùi bước.
Hãy vững như bàn thạch: sẵn sàng tranh luận đẩy lùi bóng tối âm u ấy – “Bóng tối mang khuôn mặt đồng lõa” (thơ Inrasara)! Bởi trí thức mà từ chối lên tiếng, thì bạn chết LÂM SÀNG rồi còn gì!]
Sài Gòn, 22-1-2016