Người Việt “mở cõi” không phải về miền đất hoang, mà là mở vào hai vương quốc từng dựng nên nền văn hóa và văn minh phát triển cao. Sau cuộc Nam tiến, Việt Nam sáp nhập hai miền đất vào mình, và thừa hưởng di sản ấy. Dù di sản kia đa phần chỉ còn là phế tích cùng những mảnh vụn, nhưng chúng là vô giá. Nhận diện được điều đó, chúng ta cần học biết cảm tạ bộ phận nhân loại từng tạo dựng nên chúng, để cùng trách nhiệm. Trách nhiệm bảo tồn và phát triển. Môi trường tự nhiên, và cả không gian văn hóa. Để con cháu ta sau này còn được thụ hưởng lâu dài.

Không thể khác.

Inrasara, 2014