(Chuyên đề Ghur Cham Bini)

* Photo Kiều Maily.

Đây là cuộc thảo luận kì 2 “Chuyên đề Ghur Cham Bini”.

Khác với kì 1 diễn ra vào tháng 7-2013, ở đó nhiều ý kiến độc giả cấp tập gửi đến; kì này Inrasara.com ít nhận được phản hồi, ngược lại anh chị em gửi email trực tiếp đến tôi nhiều hơn. Tôi có trả lời thư riêng cho vài người, nhưng bởi nhiều ý trùng lặp, nên tôi xin trả lời chung. Có thể phân làm 5 nội dung sau:

1. Có ý kiến đề nghị trình báo sự vụ lên Ủy ban Tôn giáo quốc tế gì đó…

– Tôi nói: không. Đây là chuyện lớn, nhưng nó chỉ ở cấp độ và mức độ rất nhỏ.

Chuyện nào khác thì tôi không nói, riêng vấn đề xung quanh đất Ghur là KHÔNG lớn. Chính quyền Việt Nam sẽ hỗ trợ ta làm, nếu ta làm đầy đủ thủ tục, và quyết làm. Chính quyền cũng ngại dân làm ồn, chớ không phải không. Cho nên, không việc gì phải nhờ đến quốc tế. Mà chả quốc tế nào đi quan tâm vụ này cả.

2. Chính quyền Việt Nam có lỗi không?

– Riêng Ghur Girai Neh, thì không. Ở đây, đất Ghur bị xâm hại, lỗi chính thuộc về sự lơ là của CHAM mình, mới lạ chứ!

Ghur Girai Neh đã có “Sổ đỏ”, nhưng do ta KHÔNG rào khu đất, nên dân tham lấn đất. Dân chúng mà, Cham hay Kinh cũng như nhau thôi. Chính quyền không bảo họ lấn, mà chính Cham ta không nóng lòng với mảnh đất tổ tiên. Mỗi năm đất bị lấn một ít, thì cả khu đất Ghur mất một ngày không xa, là điều nhãn tiền.

Còn Ghur Boh Dang cũng vậy. Đất Ghur bị dân tham chiếm trồng nho. Đá Ghur được dồn chất  đống, vậy mà tôi chưa thấy ai trong làng này lên tiếng cả, nói chi đến đơn thưa kiện – kiện cho đến nơi đến chốn.

Bản thân tôi khi thấy vấn đề, đã đi khảo sát, và đặt vấn đề với những người có uy tín trong làng, ai cũng nhận là cần làm, nhưng rồi không ai chịu bắt tay LÀM cả.

Vậy, khi đất Ghur bị xâm phạm, ta hãy hỏi: Tại sao ta không kêu, không kiện? Nếu ta kiện, mà chính quyền địa phương không xử hay xử ép, ta mới đổ lỗi cho chính quyền. Mảnh đất riêng ta thì ta lo giữ, chớ không chính quyền nào đi giữ cho ta.

3. Inrasara nên đứng ra, mọi người sẽ ủng hộ.

Ở cuộc thảo luận kì 1, Tiến sĩ Thành Đài có đưa ra ý này ở mục “phản hồi”, nay – qua thư, lại thêm vài ý kiến tương tự.

– Tôi nói, không. Tôi khác làng, khác dòng tín ngưỡng, can thiệp sâu thì dễ bị xuyên tạc, cả từ phía Cham. Đâu phải Cham nào cũng yêu Sara! Sự thể không có lợi cho ai cả.

4. Nếu công cuộc thành công, Inrasara có công rất lớn – vài người cho là thế!

– Tôi nói, càng không. Tôi lên tiếng như một trí thức: thấy trước – lo trước – bàn trước. Cần hiểu, đổ lỗi hay tố cáo nhau thì không giải quyết được gì cả. Cham khổ nhiều rồi, tôi chỉ mong góp phần khiêm tốn của mình để bà con bớt thua thiệt. Bởi nếu không ngừa trước mà để xảy ra tranh chấp, phía yếu chịu thua thiệt là chính.

Trí thức mà kể công, là vứt. Tôi thấy vấn đề, nêu vấn đề ra, và thử đưa hướng giải quyết.

5. Vấn đề này sẽ đi đến đâu?

– Theo tôi, cách giải quyết khả thi nhất: 1. Không dời Ghur đi, chỉ trường hợp rất đặc biệt mới dời, 2. Tất cả đất Ghur bị lấn chiếm thì cần đòi lại: phải dám làm, 3. Hội đồng chức sắc thôn + trí thức trong làng làm thủ tục cấp SỔ ĐỎ, xác định diện tích cụ thể, 4. Tính toán chi phí. Nếu tiền ít mà đất rộng, thì chỉ cần rào bằng trụ bê-tông và dây thép; nếu có tiền nhiều thì xây thành, 5. Trí thức và anh chị em cán bộ Cham trong cơ quan Nhà nước hỗ trợ thủ tục hay vài vấn đề có liên quan.

Tôi tin chắc, khi đất Ghur đã được rào, đã dựng bảng hiệu, thì không còn ai dám xâm hại nữa.

Cuối cùng, nếu có ai đó sử dụng thông tin và hình ảnh trong “chuyên đề” này để xuyên tạc hay tố cáo ai đó, thì nằm ngoài tầm kiểm soát của tôi. Tôi không trách nhiệm về việc làm của họ.

Thuk siam

Inrasara