Dưới vòm trời lồng lộng, sâu thẳm của phương Đông suốt 500 năm qua mới chỉ thấy có một nước – Nhật Bản – làm cho người các xứ khác phải ngại mà lại nể. Nhưng đó không phải là ngẫu nhiên hay chỉ là do Trời thương người Nhật hơn các nước khác. Nhật Bản là nước đầu tiên trong số các quốc gia phương Đông chịu ảnh hưởng Trung Hoa đã bỏ dùng lịch âm để dùng lịch dương, bỏ hẳn Tết để chơi Noel và đón năm mới dương lịch ngay từ năm 1873. Lúc ngay còn trong bầu khí ngột ngạt của sự kiêu hãnh, tự đại kiểu Trung Hoa, giới sĩ phu nước Nhật cũng là giới sĩ phu đầu tiên cả gan xơi các “món” ngoại lai, khó nuốt nói trên. Vào cuối thế kỉ XIX các sĩ phu khai sáng Nhật Bản đã dốc lòng tìm hiểu, dịch, phổ biến, cổ xúy nhiều tác phẩm chính trị, triết học kinh điển phương Tây bất chấp các phản đối, công kích và cả đe dọa tính mạng của đa số xã hội đương thời. Nhật Bản cũng là quốc gia độc nhất trên thế gian dám dùng và tuân thủ nghiêm ngặt bản hiến pháp do chính cựu thù làm cho.

Phạm Hồng Sơn, “Tết thật ghét”