Ở Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ tư tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình – Hà Nội, với tiêu đề: Ngôn ngữ, văn học, nghệ thuật Việt Nam trong hội nhập và phát triển bền vững, phân ban ngôn ngữ thuộc tiểu ban 8 đã đưa ra những cảnh báo đáng suy nghĩ. Tạm tóm tắt:

– Việt Nam cần có Luật ngôn ngữ.

– Nguy cơ biến mất của ngôn ngữ dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

– Dạy tiếng Việt cho Việt kiều ở nước ngoài.

Riêng về ngôn ngữ dân tộc thiểu số, tham luận ở hội thảo nêu ra mấy hiện tượng:

– Ít người dùng: Việt Nam có 54 dân tộc anh em với khoảng 90 thứ tiếng khác nhau, trong đó có thứ tiếng chỉ có vài trăm người còn sử dụng.

– Cộng đồng sống phân tán, tạo nên phương ngữ khác nhau, rất khó cho việc thống nhất cũng như dạy và học. người Chăm là rất điển hình: 12 tỉnh thành.

– Sử dụng ngôn ngữ kém dần theo độ tuổi. Trong lúc chính thế hệ trẻ mới quyết định sự tồn vong của tiếng mẹ đẻ của mình.

Nguyên nhân:

– Ít nhà nghiên cứu ngôn ngữ dân tộc, nếu có, các công trình này không được ứng dụng.

– Chỉ có 9/ 90 ngôn ngữ được dạy trong trường học, nhưng hiệu quả thường không cao.

– Có dân tộc quan niệm chữ viết là di sản mang cất, chứ không dùng hàng ngày.

– Tâm lí mặc cảm: nói tiếng dân tộc bị “mặc cảm sắc tộc”, nhất là ở chốn đông người có nhiều dân tộc khác.

UNESCO cảnh báo: thế kỉ XXI, 90% ngôn ngữ loài người sẽ bị biến mất? Đâu là ngôn ngữ sẽ bị đưa vào nghĩa trang ở Việt Nam, ngay mai?