02. Chakleng có thể trở thành làng điểm
Vừa qua, người của UBND Thị trấn Phước Dân gặp tôi nhờ tham mưu về nền tảng văn hóa để xây dựng Làng Nghề-Du lịch cho Thị trấn. Nhân bàn về Cham làm giàu, dù có vài chi tiết lặp lại, tôi xin nêu 2 làng có nhiều điểm giống nhau để đối chứng: Chakleng & Pabblāp Birau.
Chakleng có 2 may mắn:
+ Đầu tiên, theo quan niệm Cham, Chakleng có vị trí địa lí đẹp nhất, hơn nữa làng ngự ở khu vực trung tâm palei Cham Ninh Thuận.
+ Có nghề dệt Thổ cẩm, và Làng nghề được đầu tư nhiều nhất, và phát triển mạnh nhất.
1. Để xây dựng Chakleng thành Làng Du lịch, thử điểm lại:
Chakleng CỔ. Xa, đó là làng cố có tên trên bia kí; làng của ông bà nuôi Pô Klōng Girai với Đập Nha Trinh và Tháp Pô Klōng Girai thế kỉ XIII; cạnh đó là Pô Nai ở núi Chà Bang.
Gần, Chakleng có Kut Raglai thế kỉ XVI ngay đầu làng; ngoài ra còn có hơn chục Kut hoang khác; riêng Kut “sống” có Kut Gađāk trung tâm palei, Kut Labbôn phía tây làng.
Tất cả đều có chuyện kể liên quan.
Chakleng HIỆN ĐẠI.
Sông Lu với cây cầu bắc ngang tiếp với thôn lộ thẳng tắp lự 1km; tiếp đến là Danōk Pô Riyāk thờ Thần Tri thức; rồi Hầm Mỹ với hai hồ nước mặn & ngọt.
Riêng cụm kiến trúc trung tâm palei, có: Sân Vận động đẹp nhất & Sân Đa năng bề thế, Nhà Thổ cẩm Mỹ Nghiệp, Trường Tiểu học Mỹ Nghiệp, Nhà Trưng bày Văn hóa Cham Inrahani.
2. Làm thế nào để Chakleng giàu và đẹp?
Buôn có bạn, bán có phường – là nguyên tắc làm giàu. Các cá nhân, hội đoàn, các ngành nghề cộng hưởng nương tựa và hỗ trợ nhau cùng phát triển. Cạnh tranh lành mạnh càng tốt. Chakleng có gì?
– Điện nước đã đâu vào đấy. Chợ palei tạm ổn, với khu chợ sớm và chợ chiều.
– Chakleng đã có 2 HomeStay trong làng, có Quán Cà-phê đẹp-thoáng trên đường vào palei.
– Chakleng đã có Studio với phim trường chụp ảnh nghệ thuật các loại ngự ngay trung tâm làng; người Chakleng đã xây dựng Trung tâm ngoại ngữ [tiếng Anh] ở Phú Quý.
– Chakleng đang lên dự án Đồng Sen 5ha ở phía đông làng.
– Sắp tới, trước Kut Gađāk là Vườn hoa ngay trung tâm palei.
– Và khi Làng nghề phát triển, Phố Đi bộ sẽ có mặt, từ đó thu hút khách thập phương đến viếng thăm, mua hàng, và ở lại.
3. Chakleng đã đẹp, vậy muốn giàu, Ta còn thiếu gì? và cần làm gì?
– Nhà trẻ chưa có, Trường Mẫu giáo chưa xứng tầm: là một thiếu sót lớn.
– Vài điểm chưa sửa sang: Kut Raglai, Đường lên Hầm Mỹ…
– Vệ sinh thôn xóm mới đạt một nửa.
– Thổ cẩm Chakleng không còn thuần chất, ít nhiều có lai tạp hàng ngoài. Tình trạng nếu không kịp thời chấn chỉnh sẽ, thứ 1: Thổ cẩm Cham mất uy tín; thứ 2: Thổ cẩm khó được công nhận là “Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia” [như Gốm Bàu Trúc]. Và Thổ cẩm Chakleng mang nguy cơ lai tạp [dẫn đến phá sản] như một làng dệt ở phía Bắc.
– Về các Dự án sắp tới, theo đúng tinh thần Chakleng, và qua kinh nghiệm Quỹ Sứ quán Canada đầu tư cho Nhà Mẫu giáo 15 năm trước – mọi công trình cần có Ban Giám sát theo dõi chặt chẽ, để người Chakleng TUYỆT ĐỐI không bị nhiễm ô, gây thất thoát tài sản, tiền của của palei.