01- THAM, SI & ĐỔ VỠ
Mọi rắc rối đời người đều khởi đầu bằng THAM. Tham tối mắt tối mũi thành SI. Si nên làm bừa nói bậy, từ đó dẫn tới đỗ vỡ và đau khổ.
Tôi có bạn học cũ chơi hụi đổ nợ. Chị bảo do tin người mới ra nông nỗi, tôi nói: không phải, do bạn tham thôi. Tham, thấy lợi nhiều, nhanh, dễ thì nhào vô. Được vài kèo, sau đổ nợ là khó tránh.
Mươi năm trước, thằng em bạn học rủ tôi nhập cuộc bán hàng đa cấp. Sau 3 tháng, anh em mình chả phải làm gì, chỉ biết đi xe bốn bánh du lịch thôi. Tôi đùa hắn: muốn chơi bốn bánh, anh đã chơi lâu rồi. Chưa đầy 2 tháng, hắn suýt lên xe 4 bánh du lịch nhà đá.
Nguyên tắc của tôi: Chỗ nào kiếm tiền dễ thì tránh xa.
Formosa, Nhà nước ta nghĩ dễ xơi, nên dính đòn. Tham lớn, thành si lớn: không tìm hiểu kĩ đối tượng [hoặc biết mà cứ nhắm mắt], chấp nhận bừa. Còn bộ phận trách nhiệm trực tiếp [có lẽ được lót tay] là do tham nhỏ, kí vội cái hợp đồng, thay đổi chi tiết hợp đồng. Hậu quả đổ lên đầu nhân dân.
Khi chuyện đổ bể, các cá nhân do tham [để giữ ghế, hay do được chạy chọt…] thành si nên phát ngôn bừa, và làm bừa [lớn thì tắm biển nhiễm độc, ăn cá bẩn lừa dân, nhỏ thì động thủ đàn áp người biểu tình] mà không lường trước việc gì xảy đến với mình. Hậu quả: bị nhân dân khinh bỉ, nguy cơ mất chức cũng mồn một.
Tới vụ bồi thường 500triệu đô Mỹ, thấy lớn nên ham, thành si để quên 2 thứ thiệt hại to hơn, lâu dài hơn: tài nguyên, và môi sinh biển. Thế nên, chuyện tưởng đã xong, lại kéo thêm mấy rắc rối mới, có khi còn to hơn trước nhiều.
Thế nên mới nói: Mọi rắc rối đời người đều do lòng THAM mà ra cả.
02- SI, SÂN [HẬN] & CHUYỆN HÒA GIẢI
Chúng ta đã từng SI, 4 lần si…
1. Lịch sử Việt Nam hiện đại không sản sinh được một bậc chí nhân chí thánh như Gandhi, để có thể đánh đuổi thực dân Pháp mà không phải hao tốn xương máu.
2. Việt Nam không là dân tộc có trí tuệ cao viễn như người Đức, để có thể đưa đất nước nhập một mà không phải giết nhau. Bởi “Ta đánh Mỹ là đánh cho cả Liên Xô, Trung Quốc”; trong khi Đức nhìn thấy sự sụp đổ dây chuyền của hệ thống XHCN từ trước đó, và họ sẵn sàng đến với nhau trong tình anh em, thương yêu trìu mến.
Giết nhau, ta gây cho nhau cả núi SÂN [hận].
3. Thống nhất đất nước, thay vì làm hòa nhanh như Đức, ta bỏ tù nhau [tôi từng viết: “riêng tù hòa bình, chắc chắn VN là vô địch”], đẩy nhau đi kinh tế mới chết sốt rét, xua đuổi người cùng máu mủ vượt biển bỏ mạng ngoài khơi.
Căm thù chồng chất căm thù.
4. Đất nước mở cửa, không làm như De Gaule – dù được xem là vĩ nhân số 1 của Pháp –đường đường từ chức sau khi dân Pháp bác bỏ trưng cầu ý dân về cải cách thượng viện, còn ta thì quyết “bám trụ”, và sẵn sàng thẳng tay đàn áp tiếng nói phản biện. [Tham khảo B. Obama: “Tôi bị chỉ trích hàng ngày, rất nhiều nhà báo, trí thức Mỹ viết vô số bài báo phê phán chính sách của chúng tôi hàng ngày, và nhờ đó nước Mỹ lớn mạnh”.]
Formosa và những gì diễn ra xung quanh là hậu quả nhỡn tiền.
Thì làm sao mong hóa giải được bao nỗi SÂN [hận] kia?!
Rồi, nếu mai sau phe dân chủ thắng thế, ta có phải hành xử như “bên thắng cuộc” đã từng làm suốt non một thế kỉ qua không? Ta có sẵn sàng GIẢI SÂN HẬN?
Tôi từng quảng bá Tinh thần GIẢI SÂN HẬN ra bên ngoài, khi dịch và công bố thi phẩm Ariya Glơng Anak – trong Trường Ca Cham, Văn Học Cham Khái Luận, trong tiểu thuyết Hàng Mã Kí Ức, và mới nhất, trong Minh Triết Cham.
Thi phẩm ngắn, vỏn vẹn 116 cặp lục bát ariya Cham, nhưng thong điệp của lời thơ kia đã cứu vớt Cham qua cơn khủng hoảng trầm trọng nhất của lịch sử dân tộc.
Việt Nam có cần biết, để tham khảo???