Tháp Cham là biểu tượng của Ấn giáo, nơi chỉ để thờ các thần linh thuộc tôn giáo này, cho nên khi nói người Cham phi Bà-la-môn giáo (như Islam, Cham Bà-ni…) không phải phụng tự tháp, thì KHÔNG có gì sai. Thế nhưng, khi nhìn sâu hơn vào tinh thần Cham và văn hóa Cham, thì hoàn toàn khác. Có mấy nguyên do:

– Các tháp ở khu vực văn hóa lịch sử Amaravati và Vijaya có thể chỉ thờ thần Ấn giáo, còn hầu hết các tháp vùng Kauthara (Nha Trang) và Pangdurangga (Ninh Thuận – Bình Thuận) đều thờ vua Champa: Tháp Bà ở Nha Trang thờ người sáng lập vương quốc Champa là Po Inư Nưgar; tháp Po Klaung Girai hay tháp Po Rome ở Ninh Thuận; tháp Po Dam và Tháp Po Xah Inư ở Bình Thuận cũng vậy. Và vua và tướng tài là ân nhân của cả dân tộc, chứ có phân biệt tôn giáo nào đâu.

– Từ Ấn giáo nhập địa Champa (nhất là vùng Pangdurangga), ý nghĩa và chức năng của tháp chuyển đổi đáng kể: tháp đã là tháp Cham đặc trưng, tách biệt khỏi nguồn gốc Ấn Độ của nó; cũng như người Cham Bini dù từ Islam mà ra, nhưng Islam khi vào Champa đã bản địa hóa [dân tộc hóa] thành Cham Bini rất đặc trưng, hoàn toàn khác xa với nguồn gốc Islam.

Do đó, người Cham Bini thờ phụng tháp thiêng là điều không khó hiểu; và trong THỰC TẾ SINH HOẠT TÍN NGƯỠNG, bà con Cham Bini vẫn thờ phụng tháp từ mấy trăm năm qua. Ai có thể phản bác sự thật đó?

– Một minh chứng lịch sử cụ thể: Vua Po Mưh Taha là người Cham Bini (hay Islam), công chúa Bia Than Cih là Cham Bini được gả cho Po Rome (1627-1651) có xuất thân không rõ ràng. Po Rome mất, người Cham xây tháp thờ vị vua này, còn thi hài hoàng hậu Bia Than Cih (Cham Bini) sau đó được chôn trên đồi tháp phía Bắc (vừa được khai quật tìm thấy). Vậy tháp Po Rome có thuần là của Cham Bà-la-môn không? Và thực tế, Katê hằng năm, người Cham làng Pabblap (Cham Bini) lên tháp cúng tế, có khi còn đông hơn cả bà con làng Thon gần đó nữa.

Cuối cùng, người Cham hiện theo Islam nhìn nhận tháp Cham như thế nào?

Các tháp Cham [đang được thờ phụng] và Thánh địa Mỹ Sơn [hết còn thờ phụng] là di sản văn hóa tổ tiên, là điều không thể chối bỏ. Có thể cộng đồng Cham Islam không cúng tế, nhưng nếu ta chối bỏ tháp như là MỘT DI SẢN DÂN TỘC, có nghĩa là chối bỏ một bộ phận giá trị của văn hóa tổ tiên.