Văn chương & Tư tưởng II-04

Muốn đặt câu hỏi thơ là gì, chúng ta cần đặt câu hỏi ngôn ngữ là gì? Câu hỏi ngôn ngữ là gì cũng phải được đặt lại trên nền tảng câu hỏi khác: thế nào là thể tính con người? Và con người cư lưu như thế nào trên mặt đất này? Hay có thể kéo câu hỏi xuống tầm thấp đầy hàm hồ và quen thuộc hơn nữa: Đâu là ý nghĩa cuộc đời? Thường thì người ta chấp nhận mục đích được chọn một cách võ đoán, ngẫu nhiên tùy tiện hay đầy tính toán rồi đem gán vào cuộc đời để tạo thành “ý nghĩa”. Càng nhiều mục đích càng tốt, lí tưởng càng cao cả thì càng có “ý nghĩa”, thành công càng lớn thì càng quý.
Tôi không chọn tôi là Chăm sinh ra tại Caklaing trong đất nước Việt Nam cư lưu giữa hai thế kỉ XX và thế kỉ XXI, tôi mở mắt và nhận ra tôi ở đó và tôi chấp nhận định phận tôi, từ đó tôi dự phóng và hành động trong chân trời khả thể trong những tình huống cụ thể. Tôi không thể đi lo lắng cho tình trạng nhân quyền tại Srilanka hoặc nạn đói ở đất nước Somali hay vấn đề to tát trên thế giới. Trong hoàn cảnh cụ thể và với khả năng của tôi, tôi nghiên cứu văn chương và ngôn ngữ Chăm, sáng tác thơ tiếng Việt và tiếng Chăm, phê bình trong nỗ lực khai mở vùng đất cho nhiều trào lưu thơ ca cùng tồn tại và phát triển. Dù vô nghĩa, và vô ích – trong vô cùng tháng năm giữa mênh mông vũ trụ này. Hiểu sâu thẳm như thế, nhưng tôi vẫn nỗ lực hết mình. Và vui thú. Cuối cùng thế nào rồi hơn nửa đời hư, tôi cũng có trong tay lưng vốn sự nghiệp. Tuy nhiên…

Đầy tràn công danh sự nghiệp
nhưng con người cư lưu đầy thơ mộng trên mặt đất này

Full of merit,
yet poetically, man dwells on this earth
.
(Hoelderlin)
Một ngày kia tôi hốt nhiên quay lại nhìn mớ sách vở kia: chúng có phải là công trình của tôi, hay đó chỉ là thứ văn bản được chắp vá nên bởi vô vàn tiền văn bản để chính chúng trở thành tiền văn bản mới, trùng trùng duyên khởi sẵn sàng tạo tác nên các văn bản khác, như thể tuồng ảo hóa vô tận của kiếp người? Tôi là ai? Tôi biết gì? Tôi làm được gì? Không gì cả! Nhưng dẫu sao, tôi vẫn hành động trong chân trời khả thể của định mệnh vô nghĩa mình xẹt qua lâu dài thời gian, nơi vùng đất tôi sinh ra và sống.
Tôi thường trực tự thức sự thể. Tự thức như thế, tôi hết bám vào các công trình hay sự nghiệp, học vị hay chức vị, quốc gia hay quốc tế, giáo phái tôn giáo hay đảng phái chính trị. Tôi thôi còn đồng hóa tôi với chúng, đồng hóa để làm trương nở tối đa cái tôi. Cái tôi này xung đột với [những] cái tôi khác gây bạo động và khốn khổ. Tự thức, tôi hành động và yêu thương như là một cư lưu đầy thơ mộng.
Lối nói hành động trong chân trời khả thể nhưng sẵn sàng lên đường đi mất chính là cư lưu thơ mộng đó. Một cư lưu đầy trách nhiệm nhưng nhẹ nhõm. Khi cư lưu đầy thơ mộng, tôi mới có thể nói đến chuyện làm thơ.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *